Википедия

Мәғриб: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
күренеште төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:Maghreb.png|мини|222x222пкс|Мәғриб дәүләттәре ]]
[[Файл:Emblem_of_Maghreb.svg|мини|200x200пкс|Ғәрәп Мәғрибе Союзы эмблемаһы — Мәғриб илдәренең союзлығы символы. Эмблемала ғәрәп Мәғрибе Союзында ҡатнашыусы илдәрҙең — [[Алжир]], [[Ливия]], [[Мавритания]], [[Марокко ]], [[Тунис]]тың һыҙаттары, шулай уҡ [[бойҙай]] башаҡтары һәм ҡамыштың стилләштерелгән һүрәттәре төшөрөлгән.]]
 
'''Мәғриб''' ({{Lang-ar|المغرب}}المغرب‎, эль-Мәғриб: «там,ҡояш гдебайыған байыйяҡ») — [[урта быуаттар]]ҙа [[Ғәрәптәр|ғәрәп]] моряктәредиңгеҙселәре, тарихсысыларытарихсылары һәм географтары тарафынан Төньяҡ [[Африка]]лағы [[Мысыр]]ҙан көнбайышта урынлашҡан илдәргә бирелгән атама.
 
== Тарих ==
[[Ғәрәп теле]]ндә был атама хәҙер ҙә һаҡланған, бының асыҡ миҫалы —[[Марокко]]ның был телдә әлегә тиклем нәҡ шулай аталыуы. ТрадицияҒәҙәт буйынса, «Мәғриб» тип көньяктан Сахара Атласы һәм төньяктан [[Атлантик океан]] йәки [[Урта диңгеҙ]] ярҙары менән сикләнгән Марокко, Алжир, Тунистың төньяҡ өлөшөндәге ерҙәрҙе атайҙар.
 
Әлеге ваҡытта Мәғриб төшөнсәһе сәйәсәттә киң мәғәнәгә эйә (т. б.йәғни Ҙур Мәғриб) һәм уға (көнбайыштан көнсығышҡа): Көнбайыш Шәкәр, Мавритания, Марокко, Алжир, Тунис, Ливия илдәре инә . Урта быуаттарҙа «Мәғриб» төшөнсәһенә мосолман Испанияһы[[Испания]]һы (Андалусия) һәм Урта диңгеҙҙең көнбайышындағы элекке Ғәрәп Хәлифәтенең башҡа биләмәләре (Балеар утрауҙары, Сардиния, Сицилия) инә.
 
Дөйөм атаманы «эль-Мәғриб» тип был дәүләттәр ғәрәптәрҙең баҫып алыу походтары осоронда алалар. Ғәрәп теленән тәржемә иткәндә эль-Мәғриб — « ҡояш байыған ил» йәки «Көнбайыш». Төшөнсәһе, ҡаршы эльЭль-Машриккә,Машрик (йәғни «Кәнсығыш») атамаһына ҡаршы мәғәнәлә.
 
1956 йылда МороккоМарокко һәм Тунис бойондороҡһоҙлоҡ алғандан һуң, Марокко короле Мөхәммәт V менән ТунисыңТунистың премьер-министры Хәбиб Бургиб «Бөйөк Ғәрәп Мәғрибе» төбәк берекмәһен булдырыу идеяһын тәҡдим итәләр.
 
Танжерҙа (1958) һәм Рабатта (1963) ҡайһы бер Мәғриб илдәренең берләшмәләр проблемаларына арналған конференциялары үткәрелә. 1964 йылда Мәғриб илдәренең даими консультатив комитеты булдырылып, уға Марокко, Алжир, Тунис, Ливияның иҡтисад министрҙары инә. 1964—1968 йылдарҙа комитет ҡарамағында тармаҡ комитеттары булдырыла. Мәғриб илдәренең иҡтисадтың төрлө өлкәһендә хеҙмәттәшлеге тураһында бер нисә килешеү төҙөлә. Ливия бөтә Мәғриб төбәк ойошмаларынан 1970 йылда сыға. Ошо уҡ йылда комитетта күҙәтеүсе сифатында Мавритания ҡатнаша.
 
Күп быуаттар дауамында Мәғриб илдәре халыҡтары баҫып алыусылар менән алып барған көрәштә үҙенең иҡтисади һәм сәйәси мәнфәғәттәрен яҡлай. ҒәрәпләштерелегәнҒәрәпләштерелгән бәрбәр, рим оккупацияһы, романизация, вандалдар, Византия, ғәрәп, төрөк, француз колониаль хакимлығы — былар бөтәһе ошо крайҙыңтөбәктең оҙайлы һәм ҡатмарлы тарих биттәре. Мәғриб илдәренең бойондороҡһоҙлоҡ алыуы менән был дәүләттәр үҫешендә яңы этап асыла.
 
1989 йылдың февралендә Алжир, Марокко, Тунис, Ливия , Мавританияның етәкселәре Ғәрәп Мәғрибе Союзы (ҮҘЕСоюз Арабского Магриба — САМ) — төбәк яңы сәйәси-административ ойошма төҙөү тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуйҙы.
 
== Иҫкәрмә ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Мәғриб» битенән алынған