Алфавит: өлгөләр араһындағы айырма

'''Алфавит''' ({{lang-el|alphabtos}}, [[грек алфавиты]]ның беренсе — альфа һәм бета хәрефтәренән), — [[билдә]]ләр стандартлы йыйылмаһы нигеҙҙән [[яҙма]] формаһы, телдең өндәрен билдәләү өсөн ҡабул ителгән һәм билдәле бер тәртиптә урынлаштырылған тамғалар системаһы.

Алфави́т яҙыу системаһында хәрефтәрҙең, ижек билдәләренең һ. б. графемаларҙың билдәле бер эҙлеклелектә урынлашҡан йыйылмаһы. Алфавитҡа төҙөү тәртибе Көнбайыш семит халыҡтарында (Төньяк СүрияСүриә) Бб. э. т. 3 мең йыллыҡ урталарында барлыҡҡа килә. Боронғо китап күсереүселәр алфавитты шумер телендә яҙыу өсөн ҡулланылған шына яҙыунаняҙыуҙан алынған ижек билдәләрен классификациялаү нигеҙендә төҙөгәндәртөҙөгән. Шына һәм мысыр яҙыуы ҡулланыу тәжрибәһе һуҙынҡылар менән сиратлашҡан тартыҡларҙытартынҡыларҙы белдереүсе билдәләре (хәрефтәр) булған беренсе төр консонант-ижек яҙыуы барлыҡҡа килеүгә этәргес бирә. Хәҙерге хәрефле йә иһәйәиһә ижекле алфавиттарҙың күпселеге, арамей ([[Йәһүд алфавиты|йәһүд]], [[Ғәрәп алфавиты|ғәрәп]]), [[Грек алфавиты|грек]] ([[Латин алфавиты|латин]], әрмән, [[Кирил алфавиты|славян-кириллица]]) алфавиттары аша Финикия алфавитынан барлыҡҡа килгән.

Башҡорттар хәрефле яҙма ҡабул ителгәнгә тиклем ырыу тамғаларын файҙалана, уларға боронғо төрки [[рун яҙмаһы]] билдәле була. [[Ислам]] динен ҡабул итеү менән, [[ғәрәп яҙмаһы]]н ҡуллана башлайҙар. Иҫке төрки телендә ғәрәп графикаһы менән яҙылған тарихи ҡомартҡылар — [[шәжәрә]]ләр, тарихи документтар, әҙәби әҫәрҙәр  — 14—15 бб. алып һаҡлана. [[1924 йылдайыл]]да ғәрәп графикаһы нигеҙендә 33 хәрефтән торған алфавит раҫлана. [[1928 йылдайыл]]да [[башҡорт теле]] фонетикаһына нығыраҡ тап килгән латиналлатин фавитыалфавиты нигеҙендә яңы башҡорт алфавиты ҡабул ителә. Урыҫ графикаһы ([[Кириллица]]) нигеҙендә төҙөлгән, башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен билдәләү өсөн өҫтәлмә 9 хәрефе (ғ, ҙ, ҡ, ң, ө, ҫ, ү, һ, ә) булған хәҙерге башҡорт алфавиты 1940 йылдан алып ҡулланыла һәм 42 хәрефтән тора.