Әхмәтзәки Вәлиди Туған: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Ryanag (фекер алышыу | өлөш) ә added Category:Башҡорт мәркәз шураһы ағзалары using HotCat |
ә clean up, replaced: == Тормош юлы == → == Биографияһы == using AWB |
||
26 юл:
'''Әхмәтзәки Вәлиди Туған''', '''Әхмәтзәки Әхмәтшаһ улы Вәлидов''' ({{lang-tr|Ahmed Zeki Velidi Togan}}, [[10 декабрь]] [[1890]] — [[26 июль]] [[1970]]) — күренекле сәйәсмән һәм дәүләт эшмәкәре, [[Башҡорт милли хəрəкəте|Башҡорт милли-азатлыҡ хəрəкəте]] етəксеһе, [[Башҡортостан автономияһы|автономиялы Башҡортостанға]] нигеҙ һалыусы. Шәрҡиәтсе һәм төркиәт белгесе, Фәлсәфә докторы (1935), профессор, Манчестер университетының мөхбир докторы (1967).
==
=== Сығышы һәм ғаиләһе ===
72 юл:
|doi =
|issn = 1683-3554
}}</ref>. 1937 йылдың 15 июлендә ҡулға алына һәм 20 июлендә атыла<ref>[http://lists.memo.ru/index3.htm Книга памяти жертв политических репрессий Республики Башкортостан. А—В.//Ред. кол.: Ишмуратов Х. Х., Аралбаев К. А., и др. — Уфа: Китап. 1997. Т.1. 464 с.] (в формате PDF: [http://haqmar.narod.ru/a_v.pdf с.501—502.])</ref>. Әхмәтзәкиҙең әсәһе — ''Өммөлхаят Мөхәммәткафи ҡыҙы Вәлидова'' (1873—1946) Көҙән ауылы мәҙрәсәһенең ҡыҙҙар синыфтарында мөғәллимә булған. Үтәк мәҙрәсәһен тамамлаған. Ғәрәп, фарсы һәм төрки телдәрен белгән<ref>[http://xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/read/8-statya/4397-v-lidovtar ''Ҡотошов Р. Н., Хөсәйенов Ғ. Б., Шәйәхмәтов К. Ф.'' Вәлидовтар. Башҡорт энциклопедияһы / Баш мөх. М. Ә. Илһамов — Өфө: НИК «Башкирская энциклопедия», 2013. —] ISBN 978-5-88185-143-9.
«Иҫтәлектәрендә» Әхмәтзәки Вәлиди үҙенең ырыуы Суҡлы-ҡай булыуын яҙа<ref>{{книга
255 юл:
== Ғилми эшмәкәрлеге ==
Әхмәтзәки Вәлиди Туғандың фəнни тикшеренеүҙəре иран, монгол, [[Төрки телле халыҡтар|төрки]] халыҡтарының тарихына һəм мəҙəниəтенə, Көнсығышта милли-азатлыҡ хəрəкəте проблемаларына, археографияға, сығанаҡтар өйрəнеүгə, этнографияға, тарихи тикшеренеүҙəр методологияһына арналған<ref name="ReferenceA">{{БЭ2013|read/8-statya/5612-v-lidov-khm-tz-ki-khm-tsha-uly}}</ref>. 1923 йылда Мəшхəд ҡалаһы китапханаһының ҡулъяҙмалары араһында табылған [[Ибн Фаҙлан]]дың «Сəйəхəтнамə»һен нимес теленә тәржемә итеп һәм уға аңлатмалар биреп, 1939 йылда [[Лейпциг]] ҡалаһында уны баҫтырып сығара.
400‑ҙəн ашыу фəнни хеҙмəт авторы, шул иҫәптән «Төркиҙəрҙең дөйөм тарихына инеш» (1946), «Тарихи тикшеренеү методологияһы» (1950) һәм башҡалар. 1969 йылда Истанбулда «Хəтирəлəр» (урыҫ телендə 1994 йылда, 1997 йылда һəм 1998 йылда, башҡорт телендə 1996 йылда баҫылып сыға). Был хеҙмəт ХХ быуаттың 1‑се сирегендə Рəсəй империяһы һəм ССС-ҙың мосолман халыҡтарының милли-азатлыҡ хəрəкəте, [[Башҡортостан автономияһы]] төҙөү тарихтары буйынса ҡиммəтле сығанаҡ булып тора<ref>{{книга
352 юл:
* [[Баймаҡ]], [[Ишембай]], [[Нефтекама]], [[Сибай]], [[Өфө]], Тарсус (Төркиə), Ташкент һәм башҡа ҡала һәм ауылдарҙың урамдарына Әхмәтзәки Вәлиди исеме бирелгəн.
* Әхмәтзәки Вәлидигә Баймаҡта, [[Санкт-Петербург|С.‑Петербургта]], Сибайҙа, Көҙəндə һəм Темəстə һəйкəлдəр; Өфөлə (Милли китапхана корпустарының береһендə һəм элекке [[Ғосмания мәҙрәсәһе|«Ғосмания» мəҙрəсəһе]] бинаһында) мемориаль таҡтаташтар ҡуйылған.
* 2008 йылда Санкт-Петербург дəүлəт университетының шəреҡ факультетында «Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Төрки халыҡтарҙы өйрəнеү үҙəге» асыла<ref
* Тыуыуына 120-йыл тулыу айҡанлы ТӨРКСОЙ халыҡ-ара ойошмаһы менән 2010 йыл Әхмәтзәки Вәлиди йылы тип иғлан ителгән<ref>{{cite web |url=http://www.bashinform.ru/news/242913/|title=''Аглиуллина А.'' 2010 год объявлен ТЮРКСОЙ годом Ахмет-Заки Валиди|date=2010-02-02|publisher=[[Башинформ|«Башинформ»]]|accessdate=2015-02-02}}</ref>.
* 2010 йылда Төркиә башҡалаһы Анкарала Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге парк асылған<ref>{{cite web |url=http://www.bashinform.ru/news/296727/|title=''Захаров С.'' Городскому парку Анкары присвоено имя Ахмет-Заки Валиди.|date=2010-08-27|publisher=[[Башинформ|«Башинформ»]]|accessdate=2015-02-02}}</ref>, шул уҡ йылда [[Башҡортостан Республикаһы Фәндәр Академияһы]] менән «Әхмәт-Зәки Вәлиди Туған» исемендәге хәтер миҙалы булдырылған<ref>{{cite web |url=http://www.bashinform.ru/news/340717/|title=''Аглиуллина А.'' Генеральный секретарь Международной организации тюркской культуры (ТЮРКСОЙ) Дюсен Касеинов награждён медалью «Ахмет-Заки Валиди Тоган» Академии наук Республики Башкортостан|date=2011-02-15|publisher=[[Башинформ|«Башинформ»]]|accessdate=2015-02-02}}</ref>.
| |||