Чавчавадзе Илья Григорьевич: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә clean up, replaced: вафаттар → вафат булғандар using AWB
16 юл:
|Викитека =
}}
Кенәз '''Илья Григорьевич Чавчавадзе''' <span> </span><span lang="ka">ილია ჭავჭავაძე</span>; {{OldStyleDate2|8|ноябрь|1837|27|октябрь}} — {{OldStyleDate2|12|сентябрь|1907|30|август}}) — грузин шағиры, публицист, Грузияның милли бойондороҡһоҙлоғо өсөн көрәшеүсе милләтсе ([[Милләтселек|националист]])<ref><span class="citation">''Ghia Nodia.''&#x20;</span></ref><ref><span class="citation">''Suny, R. G.''&#x20;The making of the Georgian nation / R. G. Suny. — 2<sup>nd</sup>2nd ed. </span></ref><ref name="Tobias Debiel, Axel Klein, Stiftung Entwicklung und Frieden"><span class="citation">''Tobias Debiel, Axel Klein, Stiftung Entwicklung und Frieden ,.''&#x20;</span></ref>. [[XX быуат]]<nowiki/>тың<ref name="geif">Гейфман А. Революционный террор в России, 1894—1917/ Пер. с англ. Е. Дорман. — М.:КРОН-ПРЕСС, 1997—448 с.</ref> иң билдәле милли фигураларының береһе, хәҙерге Грузин дәүләтендә «Ватан атаһы» тип ҡарала<ref>Socialism in Georgian Colors: The European Road to Social Democracy, 1883—1917, Stephen F. Jones</ref>. 1987 йылда Илия Праведный исеме менән Грузия православие сиркәүе тарафынан изгеләштерелә.
 
== Биографияһы ==
23 юл:
Чавчавадзе кенәз ырыуының кварель тармағы вәкиле. [[Санкт-Петербург дәүләт университеты|Санкт-Петербург университеты]] юридик факультетының камераль бүлегендә белем ала; [[1861 йыл]]да, дүртенсе курста, ул ваҡыттағы «студенттар тарихы» эҙемтәһендә университетты ташлай.
 
[[1864 йыл|1864 йылдың]]дың башында, Кавказ наместниклығы сиктәрендә крәҫтиәндәрҙең азатлыҡ реформаһы барышында, Чавчавадзе алпауыттарҙың һәм крәҫтиәндәрҙең үҙ-ара мөнәсәбәтен асыҡлау өсөн Кутаиси генерал-губернаторы ҡарамағындағы махсус йөкләмәләр башҡарыусы чиновник Кутаиси губернаһына ебәрелә.
 
[[1864 йыл|1864]]—[[1868 йыл]]дарҙа — Тифлисс губернаһы Душетск өйәҙенең мировой аралашсыһы, һуңынан, [[1874 йыл]]да, шул уҡ өйәҙҙә — мировой судья. Грузин халҡы араһында грамоталылыҡты таратыу йәмғиәтенең рәйесе булып тора. [[1906 йыл|1906 йылдың]]дың 7 апрелендә дворян йәмғиәттәренән Дәүләт советы ағзаһы итеп һайлана.
 
=== Үлтерелеүе ===
[[1907 йыл|1907 йылдың]]дың 30 авгусында Илья тормош иптәше Ольга менән Тбилисиҙан Сагурамоға асыҡ коляскала сәйәхәт итә<ref name="guruli">Гурули, Вахтанг. ''[http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/browse.html?pft=biblio&from=29097&rnum=10 От Ильи до Ильи]'', Тбилиси, 2006 ISBN 99940-61-09-7</ref>. Цицамури эргәһендә уларҙы Гигла Бербичашвилиҙың ҡораллы бандаһы (Георгий Хизанишвили, Павле Апциаури, Иване Инашвили) көтөп тора һәм туҡтата<ref name="guruli">Гурули, Вахтанг. ''[http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/browse.html?pft=biblio&from=29097&rnum=10 От Ильи до Ильи]'', Тбилиси, 2006 ISBN 99940-61-09-7</ref> Ильяның, «Мин Илья, атмағыҙ», тиеүенә Гигла, «Тап бына Илья булғаның өсөн атырға тейешбеҙ», тип яуаплай. Атыу тауышы яңғырай. Вахтанг Гурулиҙың китабында ярыуҙың рәсми актына сағыштырыу һәм уны ошо осорҙоң билдәле табибы Иашвилиҙың тәнҡите бирелә; атап әйткәндә, Иашвили Ильяға актта күрһәтелгәнсә, алдан түгел, ә арттан атҡандар, тип билдәләй<ref name="guruli">Гурули, Вахтанг. ''[http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/browse.html?pft=biblio&from=29097&rnum=10 От Ильи до Ильи]'', Тбилиси, 2006 ISBN 99940-61-09-7</ref>. Гурули, атыу бер нисек тә Бербичашвили бандаһы тарафынан башҡарыла алмай, сөнки улар алғы яҡта тора, ти. Атыу хатта бандиттар ҙа белмәгән икенсе засаданан яһала<ref name="guruli">Гурули, Вахтанг. ''[http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/browse.html?pft=biblio&from=29097&rnum=10 От Ильи до Ильи]'', Тбилиси, 2006 ISBN 99940-61-09-7</ref>.
 
Был енәйәт асылмаһа ла<ref>''Михаил Александрович Бахтадзе, Мераб Вачнадзе, Вахтанг Гурули'' История Грузии (с древнейших времен до наших дней). TXT. Тбилиси: Тбилисский государственный университет, 1993</ref>, тарихта уның большевиктар ҡулы менән башҡарылыуы тураһында версия киң таралыу ала<ref name="geif" /><ref name="Mikaberidze">{{книга|автор=Alexander Mikaberidze|заглавие=Historical Dictionary of Georgia|место=Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK|издательство=he Scarecrow Press, Inc.|год=2007|серия=Historical Dictionaries of Europe, No. 50|страниц=734|isbn=978-0-8108-5580-9}}</ref><ref name="YoungStalin">{{книга|ссылка=http://books.google.com/books?id=WLVwPwAACAAJ&dq=young%20stalin&source=gbs_book_other_versions|автор=Simon Sebag Montefiore|заглавие=Young Stalin|место=|издательство=|год=2008|серия=|страниц=734|isbn=1552787079}}</ref>. Профессор Анна Гейфман Рәсәй империяһындағы террорға арналған хеҙмәтендә был осорҙа Грузияла большевик Филипп Махарадзе етәкселегендәге социал-демократтар менән «бөйөк Илья» — кенәз Чавчавадзе етәкселегендәге демократ-националистар араһында аяуһыҙ көрәш барыуына күрһәтә. Большевиктарға Чавчавадзеның үҙ программаларын асыҡтан-асыҡ тәнҡитләүе оҡшамай, сөнки был уларҙың сәйәси позицияларын ҡаҡшата. Тарихсы кенәзде сәйәси юҡ итеү өсөн төп сәбәп булып уның ҙур популярлығын билдәләй: ул кешеләрҙе, бигерәк тә крәҫтиәндәрҙе, национал-демократтарҙың эшенә йәлеп итә һәм шуның менән уларҙы радикал социализмдан алыҫлаштыра. Большевиктар Илья етәкселегендәге национал-демократтар менән намыҫлы дәғүәселек итергә һәләтһеҙ булып сыға һәм урындағы «Могзаури» («Сәйәхәтсе») большевистик гәзитендәге яла яғыу кампанияһы һөҙөмтә бирмәгәс, уға үлем хөкөмө сығарыла<ref name="geif"/>.
63 юл:
 
* Чавчавадзе Илья Григорьевич — статья из Большой советской энциклопедии.
* [http://www.biogr.ru/biography/?id_rubric=9&id=2284 Биография Чавчавадзе Ильи Григорьевич] а
* Святой праведный Илия
 
76 юл:
[[Категория:Грузия шағирҙары]]
[[Категория:1837 йылда тыуғандар]]
[[Категория:1907 йылда вафаттарвафат булғандар]]
[[Категория:Грузин яҙыусылары]]
[[Категория:Грузин шағирҙары]]
85 юл:
[[Категория:Рәсәй империяһында революция терроры ҡорбандары]]
[[Категория:Рәсәй империяһының Дәүләт советы ағзалары]]
[[Категория:Либерализм эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Мтацминда пантеонында ерләнеүселәр]]