Википедия

Жорж Бизе: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Музыкант|Фон=non_performing_personnel|Имя=Жорж Бизе|Оригинал имени=Georges Bizet|Изображение=Georges bizet.jpg|Ширина=250px|Имя при рождении=Александр Сезар Леопольд Бизе|Полное имя=Сезар Леопольд Бизе|Место рождения={{МР|Париж}}, <br>[[Июльская монархия|Королевство Франция]]|Место смерти={{МС|Буживаль|в Буживале}}, {{s|[[Третья французская республика]]}}|Годы активности=1854—1875|Профессии={{композитор|Франции|XIX века}}|Инструменты=[[фортепиано]]|Жанры=[[опера]], [[симфония]], [[оперетта]], {{s|произведения для хора}}|Награды={{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Кавалер ордена Почётного легиона}} {{!}}}}
'''Александр Сезар Леопольд Бизе  '''  (суҡындырған  '''  ваҡытта Жорж исеме бирелгән''', {{Lang-fr|Georges}}; [[1838 йыл|1838]]—[[1875 йыл|1875]])  — романтизм осороноң француз композиторы,  оркестр әҫәрҙәре, романтары, фортепиан пьесалары , шулай уҡ опералар авторы , улар араһында иң танылғаны "«[[Кармен (опера)|Кармен]]"».
 
== Биографияһы ==
1838 йылдың 25 октябрендә Парижда йыр уҡытыусыһы ғаиләһендә тыуған.  Уны  Александр-Сезар-Леопольд Бизе исеме аҫтында теркәйҙәр, әммә суҡындырған саҡта Жорж исемен бирәләр һәм артабан да ул ошо исем аҫтында билдәле була. Бизе,  уға ун йәш тулыуға ике аҙна ҡалған саҡта, Париж консерваторияһына уҡырға инә.
 
  Консерваторияла уҡыған ваҡытта уҡ  (1848-18571848—1857), Бизе үҙен  композитор булараҡ һынап ҡарай. Ошо осорҙа ул композитор техникаһын һәм башҡарыу оҫталығын  үҙләштерә.
 
1857 йылда Жак Оффенбах ойошторған конкурста ул "«Доктор Миракль"» опереттаһы өсөн   Шарль Лекок  менән премиян бүлешә һәм Рим премияһын ала. Шул уҡ йылда  Бизе"Кловис һәм Клотильда" кантатаһын конкурсҡа  ебәрә һәм тағы ла  Рим премияһын ала. Ошо премия аҡсаһына  Римда өс йыл дауамында йәшәү мөмкинлеген ала,  музыка яҙа һәм үҙенең белемен камиллаштыра. Рим премияһы лауреаттары мотлаҡ рәүештә отчет әҫәр  яҙырға тейеш була һәм Бизе "«Дон Прокопио"» операһын ижад итә. Ошо өс йылды иҫәпкә алмағанда,  Бизе бөтә ғүмерен Парижда йәшәй.
 
Римда һуң ул Парижға ҡайта, бында ул үҙен музыка яҙыуға бағышлай. 1863 йылда ул  "«Ынйы эҙләүселәр"»  операһын яҙа. Ошо осорҙа ул "Перт һылыуы"н яҙа, Альфонс Дочери  "«Алла"» пьесаһына  һәм   "Балалар уйындары"фортепиано өсөн әҫәренә музыка яҙа. ▼
Шулай уҡ романтик операһы "Джамиле"ны һәм  ▼
C-dur симфонияһын яҙа. Бизе үҙе был симфония тураһында бөтөнләй онотҡан була һәм консерватория библиотекаһында табылған симфонияны 1835 йылға тиклем бер кем иҫләмәй. Симфония, бер нисә йырын иҫкә алмағанда,  Франц Шуберт музыкаһы менән  үҙенең стилистик оҡшашлығы менән айырылып тора.▼
 1874-1875 1874—1875 йылдарҙа композитор "«Кармен"» өҫтөндә эшләй. Опера премьераһы   1875 йылдың 3 мартында "«Опера-Комик" » Париж театрында үтә һәм уңышһыҙлыҡҡа осрай. Премьеранан һуң Бизе эше уңышһыҙ икәненә инана.  Өс айҙан һуң Бизе,  "«Кармен"» операһы уның иң уңышлы эше булғанын һәм мәңгегә иң танылған һәм популяр классик әҫәрҙәрҙең исемлегенә инерен белмәй, йөрәк өйәнәгенән вафат була.▼
 
Вафатынан һуң уның эштәре, "Кармен"ды иҫәпкә алмағанда, киң танылыу алмайҙар, яҙмалары таратыла йәки юғалған була, ә нәшер ителгәндәре йыш ҡына башҡа авторһар тарафынан үҙгәртеләләр. Күп йылдар үткәс, композиторҙы бөтөнләй онотҡандан һуң, уның ижад емештәре йылдан -йыл йышыраҡ башҡарыла башлай һәм 20 быуатта ғына Жорж Бизе исеме башҡа күренекле композиторҙар араһында үҙенең лайыҡлы урынын алды. Үҙенең 36 йыл ғумере дауамында ул үҙенең музыкаль мәктәбен булдырырға өлгөрмәй һәм уның күҙгә күренгән уҡыусылары һәм артынан эйәреүселәре булмаған. Бизеның ижадының сәскә атҡан осоронда ваҡытынан алда вафаты  донъя классик музыкаһы өсөн бик мөһим һәм һис кем менән алмаштыра алмаҫлыҡ юғалтыу.▼
▲Римда һуң ул Парижға ҡайта, бында ул үҙен музыка яҙыуға бағышлай. 1863 йылда ул  "Ынйы эҙләүселәр"  операһын яҙа. Ошо осорҙа ул "Перт һылыуы"н яҙа, Альфонс Дочери  "Алла" пьесаһына  һәм   "Балалар уйындары"фортепиано өсөн әҫәренә музыка яҙа.
▲Шулай уҡ романтик операһы "Джамиле"ны һәм 
▲C-dur симфонияһын яҙа. Бизе үҙе был симфония тураһында бөтөнләй онотҡан була һәм консерватория библиотекаһында табылған симфонияны 1835 йылға тиклем бер кем иҫләмәй. Симфония, бер нисә йырын иҫкә алмағанда,  Франц Шуберт музыкаһы менән  үҙенең стилистик оҡшашлығы менән айырылып тора.
▲ 1874-1875 йылдарҙа композитор "Кармен" өҫтөндә эшләй. Опера премьераһы   1875 йылдың 3 мартында "Опера-Комик" Париж театрында үтә һәм уңышһыҙлыҡҡа осрай. Премьеранан һуң Бизе эше уңышһыҙ икәненә инана. Өс айҙан һуң Бизе,  "Кармен" операһы уның иң уңышлы эше булғанын һәм мәңгегә иң танылған һәм популяр классик әҫәрҙәрҙең исемлегенә инерен белмәй, йөрәк өйәнәгенән вафат була.
 
1869 йылдың 3 июнендә  Жорж Бизе Женевьев Галеви менән өйләнешәләр. Ҡатыны "«оперетка"» музыкаль жанрына нигеҙ һалыусы Людовик галевиның ике туған һеңлеһе. 1871 йылда янында Жорж һәм Женевьеваның, артабан [[Пруст Марсель|Марсель Прустың]] яҡын дуҫы булған, улдары Жак тыуа.  ▼
 
 
▲Вафатынан һуң уның эштәре, "Кармен"ды иҫәпкә алмағанда, киң танылыу алмайҙар, яҙмалары таратыла йәки юғалған була, ә нәшер ителгәндәре йыш ҡына башҡа авторһар тарафынан үҙгәртеләләр. Күп йылдар үткәс, композиторҙы бөтөнләй онотҡандан һуң, уның ижад емештәре йылдан -йыл йышыраҡ башҡарыла башлай һәм 20 быуатта ғына Жорж Бизе исеме башҡа күренекле композиторҙар араһында үҙенең лайыҡлы урынын алды. Үҙенең 36 йыл ғумере дауамында ул үҙенең музыкаль мәктәбен булдырырға өлгөрмәй һәм уның күҙгә күренгән уҡыусылары һәм артынан эйәреүселәре булмаған. Бизеның ижадының сәскә атҡан осоронда ваҡытынан алда вафаты  донъя классик музыкаһы өсөн бик мөһим һәм һис кем менән алмаштыра алмаҫлыҡ юғалтыу.
 
▲1869 йылдың 3 июнендә  Жорж Бизе Женевьев Галеви менән өйләнешәләр. Ҡатыны "оперетка" музыкаль жанрына нигеҙ һалыусы Людовик галевиның ике туған һеңлеһе. 1871 йылда янында Жорж һәм Женевьеваның, артабан [[Пруст Марсель|Марсель Прустың]] яҡын дуҫы булған, улдары Жак тыуа. 
 
== Ижады ==
 
=== Опералары ===
* "«Дон Прокопио"» (опера-буффа, итальян телендә, 1858-18591858—1859, ҡуйылған 1906, Монте - — Карло), шулай уҡ  Леонид Фейгин  оркестровкаһында бар.
* "«Мөхәббәт-рәссам"» ({{Lang-fr|L’Amour peintre}}, Бизе либреттоһы, [[Мольер|Ж.  Б.  Мольер]]  әҫәре буйынса, 1860, тамамланмаған, баҫтырылмаған)
* "«Гузла Эмира"» (комик опера, 1861-18621861—1862)
* "«Ынйы эҙләүселәре"» ({{Lang-fr|Les Pecheurs de perles}}, 1862—1863, ҡуйылған 1863, "«Лирика театры"», Париж
* Иван IV (1862-18651862—1865),  1951 йылда Grand Théâtre de Bordeaux ҡуйылған
* "«Никола Фламель"» (1866, фрагменттар)
* "«Перт сибәре"» ({{Lang-fr|La Jolie fille du Perth}}, 1866, ҡуйылған 1867, "«Лирика театры"», Париж)
* Фуль короле кубогы" ({{Lang-fr|La Coupe du roi de Thule}}, 1868, фрагменттары)
* "«Кларисса Гарлоу"» (комик опера, 1870-18711870—1871, фрагменттары)
* "«Каландарь"» (комик опера, 1870), Гризельда (комик опера, 1870-18711870—1871, тамамланған)
* "«Джамиле"» (комик опера, 1871, ҡуйылған 1872, "«Комиктар операһы"» театры, Париж)
* "«Дон Родео"» (1873, тамамланған)
* [[Кармен (опера)|"«Кармен"»]] (драматическая опера, 1873-18741873—1874, ҡуйылған 1875, "«Комиктар операһы"» театры", Париж; речитативтар Бизе үлгәндән һуң  Э. Гиро  тарафынан яҙылған  ,  Венала сәхнәләштереү өсөн, 1875)
 
=== Оперетталар ===
* Анастасия һәм Дмитрий
* Мальборо походҡа  йыйына (Malbrough s'ens’en va-t-de guerre, 1867, "«Атеней"» театры, Париж;  1 шаршау — -  Бизе яҙған, ҡалған өс шаршауҙы  — И.  Э.  Легуи, Э Жонасу, Л. Делибу яҙғандар)
* Соль-си-ре-пиф-пан (1872, «Шато-д’о» театры , Па)
* Ангел һәм Товия (L Ange et Tobia, яҡынса 1855-57)
* Элоиза де Монфор (1855-18571855—1857)
* Хайран ҡалған рыцарь (Le Chevalier enchanté, 1855-18571855—1857)
* Эрминия (1855-18571855—1857)
* Виргинияның ҡайтыуы (Le Retour de Virginie, яҡынса 1855-18571855—1857)
* Давид (1856)
* Кловис һәм Клотильда (1857)
* Доктор Миракль (1857)
* Йыр - — быуатҡа  (Carmen seculaire, Гораций буйынса, 1860)
* Прометейҙы өйләнеүе (Les Noces de Promethee, 1867)
 
=== Ода-симфониялар ===
* Улисс һәм Цирцея (Гомер, 1859)
* Васко да Гама (1859-18601859—1860)
 
=== Оратория ===
* Женевьева Париж (1874-18751874—1875)
 
=== Хор һәм оркестр (йәки фортепиано) өсөн әҫәрҙәр ===
Юл 64 ⟶ 61:
* Вальс (C-dur, 1855)
* Те Deum (солистар, хор һәм оркестр өсөн, 1858)
* Байя заливы (Le Golfe de Bahia  сопрано йәки тенор, хор һәм фортепиано өсөн, яҡынса 1865; музыка "«Иван Грозный"» операһында файҙалана ,  фортепиано өсөн эшкәртеү бар)
* Ave Maria (хор һәм оркестр өсөн,  Ш. Гранмужен һүҙҙәре, 1867)
* Иләүсе йыры (La Chanson du Rouet солист, хор һәм фортепиано өсөн, 1867) һ. б.
 
=== Хор өсөн (оркестрһыҙ) ===
* Изге Иоанн  Патмостан (Saint-Jean de Pathmos  ирҙәр хоры өсөн, В. Гюго һүҙҙәре, 1866)
 
=== Оркестр өсөн әҫәрҙәре ===
* Симфонии (№  1, C-dur, Юношеская, 1855, партитура опубликована и исполнена 1935; №  2, 1859, уничтожена Бизе),
*  Рим (C-dur, 1871, первоначально  — Воспоминания о Риме, 1866—1868, исполнена 1869)
*  Увертюры, в том числе Родина (Patrie, 1873, исполнена 1874)
*  Сюиты, в том числе Маленькая сюита (Petite suite, из фортепианных дуэтов Игры детей, 1871, исполнена 1872), сюиты из Арлезианки (№  1, 1872; №  2, составил Э. Гиро, 1885)<br />
 
=== Фортепиано әҫәрҙәре  өсөн соло ===
* Оло концерт вальсы (E-dur, 1854)
* Фантастик һунар
Юл 85 ⟶ 82:
 
=== Фортепиано дуэттары ===
* Балалар уйындары (Jeux d enfants,  2 фортепиано өсөн 12 пьеса, 1871)
 
=== Тауыш һәм фортепиано өсөн әҫәрҙәр  ===
* Шул иҫәптән, йырҙар  циклы Альбом биттәре (Feuilles d ' album, 6 йыр, 1866)
* Пиреней йырҙары (Chants dee Pyrenees,  6 халыҡ йыры, 1867)
 
=== Драматик  спектаклгә музыка ===
* Арлезианка (А. Доде драмаһы, 1872, "«Водевиль"» театры, Париж)
 
== Әҙәбиәт ==
Stefan, Paul. Georges Bizet. Leben, Umwelt und Werk des Komponisten der Carmen.  — Zürich: Atlantis, 1952.
 
== Иҫкәрмәләр ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Жорж_Бизе» битенән алынған