Гагауз Ери: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
149 юл:
Гагауз Ере иҡтисадында, традиция булараҡ, регион ВРП-ның 70 % тәшкил иткән агросәнәғәт секторы өҫтөнлөк итә. Региондың ыңғай климаты һәм рельефы ауыл хужалығы уңышына булышлыҡ итә. Ауыл хужалығы биләмәләренең дөйөм майҙаны 150 мең гектар, һәм уның 100 мең гектарын - һөрөнтө ерҙәр, емеш-еләк һәм виноград (йөҙөм) баҡсалары — 26 мең гектарын биләй <ref>http://fei.idgu.edu.ua/conference/dokl/d45.pdf</ref>. Әммә баҙар мөнәсәбәттәре һәм заманса технологиялар шарттарында хеҙмәт баҙарында ауыл хужалығы өлөшө кәмеүгә барһа ла<ref name=autogenerated2 />, ауыл хужалығы үҙе генә Гагауз Ерендә йәшәгән иҡтисади әүҙем халыҡтың 20% -н эш менән тәьмин итә. 2001—2007 йылдарҙа был өлөш 2,2 тапҡырға түбәнгә төшкәйне. Параллель рәүештә хеҙмәтләндереү секторы һәм региондың ауыл хужалығы сеймалы менән бәйле булған еңел һәм аҙыҡ-түлек сәнәғәте өлөшө үҫеше күҙәтелә. Сәнәғәттең 85% нәҡ эшкәртеү секторына тура килә. Сәнәғәттә регион ВРП-ның 40% -н тулыландырған шарап һәм башҡа алкоголь эсемлектәре етештереү өҫтөнлөк итә. Техник культураларҙан көнбағыш һәм тәмәке (дөйөм молдавия өлөшөнөң 18%) күп етештерелә. Гагауз Ере, Молдованың 5% майҙанын ғына биләһә лә, республиканың 10%-ҡа яҡын йөҙөмөн (виноград) етештерә. Бөртөклөләр, виноград, емеш һәм йәшелсә баҡсалары өсөн ер майҙандарын киңәйтеү иң перспективалыһы. Рәсәй Федерацияһы Гагауз Ере экспортын үҙләштереүҙең төп рыногы булды һәм булып ҡала, һәм, властары Евроассоциация тураһында килешеүгә ҡул ҡуйған Молдованың башҡа территорияларынан продукция индереүҙе сикләһә лә, гагауз етештереүселәренә сауҙа итеү мөмкинлеген (преференция) бирҙе<ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=2713336 Вести.Ru: Ситуация в Молдавии: жители Гагаузии давно все для себя решили<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Рәсәй Федерацияһына экспортланған тауарҙар ҡәтғи рәүештә тик Гагауз Еренән булырға тейеш: сиктәш булған Молдованың башҡа территорияларынан Рәсәйгә, мәҫәлән, шарап реэкспортларға маташыу Гагауз Ере иҡтисади партнёрҙарына ла сикләүҙәр менән янай<ref>[http://totul.md/ru/newsitem/763453.html Гагаузских виноделов ждут санкции в случае реэкспорта в Россию<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Молдова составындағы Гагауз Еренең айырым статусын иҫәпкә алғанда, автономия иҡтисадында дәүләт секторы мөһим роль уйнай<ref>http://www.e-democracy.md/files/elections/gagauzia2006/regulations-gagauzia-ru.pdf</ref>. Шәхси милекселеккә ҡоролған финанс секторы нигеҙҙә банк учреждениелары селтәре аша кәүҙәләнгән.
== Киң мәғлүмәт саралары (СМИ) ==
Гагауз йәмәғәт телерадио тапшырыусыһы [http://gagauztv.md/ Гагауз Ере телерадиоһы ({{lang-gag|Gagauziya Radio Televizionu kulesi}} — GRT), программаларын өс телдә: гагауз, рус һәм молдаван телдәрендә алып бара. GRT-нан тыш башҡа телеканалдар, мәҫәлән, Ачык ТВ үҙ тапшырыуҙарын алып бара([http://gagauz.md/ Acik TV]).
Регионда яңылыҡтар порталы эшләй:
* гагауз телендә: [[Www.gagauzinfo.md|gagauz.in]]<ref>{{Cite web|url = http://gagauz.in/|title = Сайт развития гагаузского языка|author = |date = |publisher = }}</ref>[http://www.gagauztv.md/ gagauztv.md]<ref>{{Cite web|url = http://www.gagauztv.md/|title = ГРТ - Общественная компания "Телерадио Гагаузии"|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://www.meydangazetasi.com/ meydangazetasi.com]<ref name=autogenerated1>{{Cite web|url = http://www.meydangazetasi.com/|title = Meydan gazetasi|author = Иванна Кёксал|date = |publisher = }}</ref>, [http://anasozu.com/ anasozu.com]<ref>{{Cite web|url = http://anasozu.com/|title = Ana Sözü|author = Todur Zanet|date = |publisher = }}</ref> и другие.
* рус телендә: [http://gagauz.md/ gagauz.md]<ref>{{Cite web|url = http://gagauz.md/|title = Ачык ТВ|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://gagauzlar.md/ gagauzlar.md]<ref>{{Cite web|url = http://gagauzlar.md/|title = GAGAUZLAR|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://gagauzinfo.md/ gagauzinfo.md]<ref>{{Cite web|url = http://gagauzinfo.md/|title = Gagauzinfo.MD|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://edingagauz.com/ edingagauz.com]<ref>{{Cite web|url = http://edingagauz.com/|title = Общественное движение "Единая Гагаузия"|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://gagauzia.md/ gagauzia.md]<ref>{{Cite web|url = http://gagauzia.md/|title = Официальный сайт исполнительного комитета Гагаузии|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://halktoplushu.md/ halktoplushu.md]<ref>{{Cite web|url = http://halktoplushu.md/|title = Официальный сайт Народного Собрания Гагаузии|author = |date = |publisher = }}</ref>, [[Саксан (футбольный клуб)|fc-saxan.com]]<ref>{{Cite web|url = http://www.fc-saxan.com/|title = Официальный сайт футбольного клуба "Саксан"|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://gagauzdunnesi.md/ gagauzdunnesi.md]<ref>{{Cite web|url = http://www.gagauzdunnesi.md/|title = Официальный сайт "Всемирного конгресса гагаузов"|author = |date = |publisher = }}</ref>, [http://gagauznews.md gagauznews.md] и другие.
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Гагауз Ере тораҡ пункттары теҙмәһе
* Гагауз Ере Республикаһы
* Комрат дәүләте университеты
* Гагауз Ере Халыҡ Йыйылышы
* Гагауз Еренә поход
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
== Әҙәбиәт == * [http://www.gagauzia.chamber.md/region.html Автономия тураһында (сайт филиала ТПП Р* [http://www.halkbirlii.com.ua/gag/articles_eri.htm Автономия булдырыу тарихы [http://www.minelres.lv/NationalLegislation/Moldova/Moldova_Gagauzia_Russian.htm Гагауз Еренең (Гагауз Ере) айырым хоҡуҡи статусы тураһында Закон * [http://logos.press.md/files/info/admin.pdf Молдова Республикаһының административ-территориаль ҡоролошо тураһында Закон * [http://www.e-democracy.md/files/elections/regulations-gagauzia-14-05-1998-ru.pdf Гагауз Ере (Гагауз Ери) Уложениеһы. * [http://geraldika.ru/symbols/4334 Гагауз Ере флаге (Гагауз Ери) флагы тураһында Положение * [http://www.e democracy.md/files/elections/constitution-moldova-(gagauzia-excerpts)-25-07-2003-ru.pdf Выписка из Конституции Республики Молдова (об административно-территориальном устройстве Республики Молдова)] == Һылтанмалар == ; Рәсми:* [http://www.gagauzia.md/ Гагауз Еренең рәсми сайты * [http://www.halktoplushu.com/ Гагауз Ере Халыҡ йыйылышы * [http://www.uvdgagauzii.md/ Гагауз Ере (АТО) Полиция идаралығы * [http://cec-gagauzia.blogspot.com ЦИК АТО Гагаузия] ;Мәғлүмәти * [http://www.e-democracy.md/ru/elections/gagauzia/ Гагауз Еренең Халыҡ йыйылышына һайлауҙары * [http://gagauz.in GAGAUZ.IN] — гагауз һәм рус телдәрендә мультимедиа порталында * [http://www.dimpo67.narod.ru/ Сайт о Гагаузии и гагаузах. Подшивки газет Гагаузии] * [http://www.newscom.md/rus/gagauzskij-ugol-narod-i-avtonomiya.html «Гагаузский угол. Народ и автономия»] — Полнометражный документальный фильм о гагаузах, снятый в рамках Международного проекта «Этнофорум» * [http://websiteleri.gagauzia.ru/ Интернет-ресурсы Гагаузии] * [http://www.gagauzinfo.md Новостной портал Gagauzinfo.md].{{Гагаузия в темах}} {{Населённые пункты Гагаузии}} {{Районы Молдавии}} {{Молдавия в темах}} {{СНГ2}} [[Категория:Гагаузия| ]][[Категория:Буджак]] [[Категория:Районы Молдавской ССР]]
| |||