Кинйә Арыҫланов: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
к
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
7 юл:
|род деятельности =
|дата рождения = 1723
|место рождения = [[Өфө провицияһы]]ның [[Нуғай юлы (даруғаһы)]] [[Бошман -Ҡыпсаҡ олоҫо]] [[Танып]] ауылы (хәҙер [[Башҡортостан|Башҡортостан Республикаһы]]ның [[Мәләүез районы]])
|гражданство =
|подданство =
19 юл:
}}
{{фамилиялаш|Арыҫланов}}
'''Кинйә Арыҫланов''' (1723, Танып ауылы Бошман-Ҡыпсаҡ волосы Нуғай даруғаһы, [[Кинйәабыҙ (Көйөргәҙе районы)|Кинйәабыҙ]] ауылы [[Көйөргәҙе районы]] [[Башҡортостан|Башҡортостан республикаһыРеспубликаһы]] — ?) — [[башҡорт]] старшинаһы, абыҙ<ref name=hrono>[http://www.hrono.ru/biograf/bio_k/kinzya.php Кинзя Арсланов (Арасланов)]</ref>, [[Крәҫтиәндәр Һуғышы (1773—1775)| 1773—1775 йылғы Крәҫтиәндәр һуғышы]] полководецы [[Башҡорттар|башҡорттарға]] башҡортса манифестар яҙыусы, Пугачевтың идеологы.
 
[[Файл:Кинйәабыҙ-ҡурсаулығы.jpg|thumb|right|[[Туғай Кинйәһе (Беренсе Кинйәабыҙ) ауылы тарихи-мәҙәни ҡурсаулығы]]]]
Ул бик ихтирамлы кеше булған, урыҫ, ғәрәп, фарсы, немец телдәрен белгән. 1760-сы йылдарҙа - Бошман -Ҡыпсаҡ ырыуының старшинаһы булған. Ул беренсмеләрҙәнБеренселәрҙән булып, Пугачев яуына ҡушылыусы старшина. [[Пугачёв Емельян Иванович|Емельян Пугачёв]] уға бригада генералы титулы бирә. Ул урыҫ булмаған барлыҡ формированиелар менән командалыҡ итә}. Урыҫ булмаған халыҡтар менән аралашҡанда Емельян Пугачёвтың советнигы (кәңәшсеһе) була<ref name=hrono/>. Күтәрелештә башҡорттарҙың, татарҙарҙың, ҡалмыҡтарҙың һәм башҡа халыҡтарҙың күпләп ҡатнашауы - Кинйә Арыҫлановтың һөҙөмтәлеэшмәкәрлек эшмәкәреһөҙөмтәһе<ref name=hrono/>. Төрки телендә указдар, манифестар һәм башҡа мөрәжәғәтнамәләр яҙа. Пугачев менән берлектә Башҡортостанда барған халыҡ күтәрелештәренә етәкселек итә. [[1774 йыл]]да хәбәрһеҙ юғала.
== Хәтер ==
* Башҡортостандың Көйөргәҙе районында Кинйә Арыҫлпнов исемендәге ауыл һәм иәиерйә бар.
* Кинйә Арыҫланов музейы эшләй.
* Күмертау һәм Сибай ҡалаларында урамдар уның исеме менән аталған.
* Көйөргәҙе районының Кинйәабыҙ һәм Ермолаево ауылдарында - һәйкәл, Сибай ҡалаһында барельеф ҡуйылған.
* Башҡорт яҙыусыһы [[Ибраһимов Ғәли Гизетдин улы|Ғәли Ибраһимов]] тарихи «Кинйә» романын яҙған.
* «Кинйә» художестволы фильмы төшөрөлгән ([[Башкортостан (кинокомпания)|«Башкортостан»]] киностудияһы, реж. [[Абдразаҡов Әмир Ғәбделмән улы|Ә. Ғ. Абдразаков]])
 
== ИҫкәртмәләрИҫкәрмәләр ==
{{примечания}}