Ирәндек: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Башҡа мәғәнәләре|Ирәндек (мәғәнәләр)}}
{{Гора
|Тип = Тау һырты
27 юл:
}}
 
'''Ирәндек''' ({{lang-ru|Иренды́к}})  Көньяҡкөньяҡ-көнсығыш [[Башҡортостан]]дағы [[арҡа|тау арҡаһы]]. Оҙонлоғо  — 135  км. Иң юғары нөктәһе  — Көҙгөнташ тауы (бейеклеге 987 м). [[арҡа|Тау арҡаһы]] [[Башҡортостан]]дан [[Учалы районы|Учалы]], Әбйәлил, Баймаҡ һәм Хәйбулла райондарында урынлашҡан. Ирәндек тауы [[порфирит]], [[диабаз]], [[известнякэзбизташ]] кеүек тау тоҡомдарынан барлыҡҡа килгән. [[Төньяҡ]] өлөшөндә  — урман менән ҡапланған тайга, көньяғында  — бүтәгә-ҡылған үләнле дала. Ирәндек [[Урал (тау)|Урал]] тауҙарының матур урыны. Бында боронғо ҡаласыҡтар, оҫтаханалар һәм ташланған ауылдар урыны табыла. [[Көнсығыш]] битендә [[Ибраһим шарлауығы]] урынлашҡан.
 
Ирәндектең [[Учалы районы|Учалы районында]] урынлашҡан төньяҡ өлөшө ''Бәләкәй (Кесе) Ирәндек'' тип атала. Иң бейек түбәләре - Тораташ (921 м) һәм Кәзәташ, Ҡарт-Муйнаҡ ауылы янында урынлашкан. Иң төньяҡ нөктәhендә, [[:ru:Комсомольск (республика Башкортостан)|Комсомольск]] ҡасабаhы янындағы Бөркөт-тау түбәhе аша Ирәндек Күмәс [[арҡа|тау арҡаһына]] тоташа.
 
Ирәндектең [[Учалы районы|Учалы районында]]нда урынлашҡан төньяҡ өлөшө ''Бәләкәй (Кесе) Ирәндек'' тип атала. Иң бейек түбәләре - — Тораташ (921 м) һәм Кәзәташ, Ҡарт-Муйнаҡ ауылы янында урынлашканурынлашҡан. Иң төньяҡ нөктәhендә, [[:ru:Комсомольск (республика Башкортостан)|Комсомольск]] ҡасабаhы янындағы Бөркөт-тау түбәhе аша Ирәндек Күмәс [[арҡа|тау арҡаһына]] тоташа.
 
== Топоним ==
Исеменең килеп сығышы менән бәйле башҡорт риүәйәте бар. Алданған Оморҙаҡ тауҙан төшөп, үҙәнгә еткәс:
— Хәҙер беҙ өйрәндек!, - — тип ҡысҡырып ебәргән.
 
== Күлдәре һәм йылғалары ==
Тау арҡаһы буйында матур йылға һәм күлдәр урынлашҡан. Көнбайыш битендә  — [[Граф күле]] һәм [[Талҡаҫ куле]]. Тау түбәһенән [[Таналыҡ (йылға)|Таналыҡ]] һәм [[Төйәләҫ (йылға)|Төйәләҫ]] йылғалары ағып төшә.
[[Файл:Lake_Talkas.jpg|thumb|right|[[Талҡаҫ]] күле, Ирәндек]]
{{Listen
| Имя_файла = irendyk_1.ogg
| Название = ИрәндыҡИрәндек. Башҡорт халыҡ йыры. Иҙрис Гәниев.
}}
[[Медиа: irendyk_1.ogg]]
 
[[Учалы районы]]нда Ирәндек буйынан [[Уй (Тубыл ҡушылдығы)|Уй йылғаһы]] ағып төшә, Ҡарағайкүл ({{lang-ru|Ворожеич}}) уранлашҡанурынлашҡан.
 
== Ирәндек башҡорт халыҡ йыры ==
 
Һай!.. ИртәнсәкәйИртәнсәккәй тороп, бер ҡараһам, <br />
Уң ҡулында көмөш йөҙөк, <br />
Ҡуш беләҙек, билкәй нәҙек, <br />
Юл 62 ⟶ 61:
Һай!.. Иркәләрмен, тинем, кис килермен, тинем, <br />
Уң ҡулында көмәшкөмөш йөҙөк, <br />
Ҡуш беләҙек, билкәй нәҙек, <br />
Ҡарттар күрер, ярамай, йәнем, ти, <br />
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ирәндек» битенән алынған