Википедия

Бейсбол: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Бейсбол" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Вид спорта
'''Бейсбол''' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">baseball</span>'', ''base'' — "база, нигеҙ" һәм ''ball'' — "туп") — бейсбол туп һәм биталы команда спорт уйыны. Ярыштарҙа туғыҙар (ҡайһы саҡ унар) уйынсы менән ике команда ҡатнаша.▼
|Название = Бейсбол
|Фото = Baseball swing.jpg
|Ширина =
|Подпись =
|Категория = команда уйыны
|Зарегистрировано_занимающихся_в_мире =
|Количество_спортсменов_в_команде = 9
|Инвентарь = [[бита]]<br />[[туп]]<br />ау]
|Дисциплины =
|Первые_соревнования = [[XVIII быуат]]
|Олимпийские_игры = 1912
|Чемпионат_мира = 1938
|Другие_соревнования = Донъя бейсбол классикаһы<!--<br />[[Тестовый чемпионат мира по крикету|Тестовый ЧМ]]-->
|Международная_федерация = Халыҡ-ара бейсбол федерацияһы|МФБ (''IBF'')
|Год_основания = 1938
|Глава_федерации = {{Флаг Италии}} Риккардо Фраккари
|Сайт = ibaf.org
|Национальная_федерация =
|Категория_статей = Бейсбол
|Портал =
|Связанные_проекты =
}}
▲'''Бейсбол''' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">baseball</span>'', ''base''  — "«база, нигеҙ"» һәм ''ball''  — "«туп"»)  — бейсбол туптубы һәм биталы команда спорт уйыны. Ярыштарҙа туғыҙар (ҡайһы саҡ унар) уйынсы менән ике команда ҡатнаша.
 
Бейсбол хәҙерге ваҡытта  [[Куба|Кубала]]ла, [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-та, [[Венесуэла|Венесуэлала]]ла, [[Япония|Японияла]]ла, [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытайҙа]] һәм [[Көньяҡ Корея|Кореяла]]  популяр. АҠШ, Япония, [[Чехия]] һәм башҡа илдәрҙә шулай уҡ софтбол таралған — бейсболдың ябай төрө  —таралған, уны ҙур булмаған майҙанда йәки ҡаплы биналарҙа уйнап була. Хәҙерге ваҡытта бейсболды 120 ашыу илдә уйнайҙар.
 
Бейсболға [[крикет]], [[Финляндия|Финляндиялағы]] песаполо, [[Румыния|Румыниялағы]] ойна һәм [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәйҙәге]]  лапта  яҡын.
 
== Тарихы ==
Боронғо уйындар араһында бита һәм туп менән уйнағанын табыуы ҡыйын. Француздарҙың 1344 йылғы манускриптында диниҙәрҙең бейсболға оҡшаш уйын уйнағануйынлы һүрәт һаҡланған. Заманса бейсбол Бөйөк Британия һәм Ирландиялағы боронғо инглиз лаптаһының Төньяҡ Америкала үҙгәргән төрө тип һанайҙар.
 
Америка гәзиттәрендә [[XIX быуатбыуаттан]]<nowiki/>тан  башлап  ''"«Бейсбол"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">Base-Ball</span>''), ''"«База туп"»'' йәки ''"«Төп туп"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">Bass-Ball, Base Ball</span>''), "«База"» ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">Base</span>''), ''"«Туп сәптә"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">Goal Ball</span>''), ''"«Ҡала тупы"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">Town Ball</span>'') тигәндәр уйындар һүҙгә алына.  [[1829 йыл|1829 йылда]]да АҠШ-та  ''"«Маалайҙың үҙ китабы"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">The Boy'sBoy’s Own Book</span>'') сыға, ул бейсбол тураһында беренсе яҙма тип һанала.
 
Бейсбол буйынса донъя чемпионаты [[1938 йылйылдан]]<nowiki/>дан  ир-аттар һәм 2004 йылдан ҡатын-ҡыҙҙар араһында  үткәрелә. 1986 йылдың сентябренән Халыҡ-ара Олимпия комитеты бейсбол һәм софтболды [[Йәйге Олимпия уйындары|йәйге олимпия уйындары]]  программаһына индерҙе. 2005 йылдың  [[8 июль|8 июлендә]] Халыҡ-ара Олимпия комитетының]]  117-се ултырышында популярлығы етмәү һәм башҡа мәсьәләләрҙе хәл итә алмауҙан был исемлектән сығарылды. Һөҙөмтәлә, Пекинда үткән Олимпия уйындарында бейсбол һуңғы тапҡыр тәҡдим ителде. 
 
== Ҡағиҙәләр ==
Уйында ике команда ҡатнаша, улар һөжүм итеү һәм һаҡсы яғынан сиратлап уйнай.
 
Уйындың маҡсаты  — ҡаршы команданан күберәк мәрәй/йүгереш ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">run</span>'') йыйыу. Һөжүм итеүсе яҡ 27,4 метрлыҡ дүртмөйөшквадратквадрат мөйөштәрендә урынлашҡан бөтә базаларҙы (ергә ҡаҙалған дүрткел  (30 × 30 см) билдә) үтһә, мәрәй һанала.
 
Бейсбол ҡулланған туп мәшкә йәки каучук үҙәкле, тышы еп менән уралған. Өҫтөн ике ҡат аҡ тирене ҡыҙыл сәнсем менән ябалар. Туп ауырлығы -- — 141,7 - — 148,8 г, оҙонлоғо  22,8 - — 23,5  см. Һәр командала 9 - — 10 уйынсы. 
[[Файл:Baseball_pitching_motion_2004.jpg|мини|350x350пкс|БиреүПитчерҙың питератуп береһе позицияһын "винда"ташлауы.]]
Уйын башында бер команда (ғәҙәттә, хужа командаһы) һаҡсы яғынан уйнай. Уның 9 уйынсыһы, майҙанға сығып, ҡаршы командаға мәрәй алыуға ҡамасаулай. Ҡунаҡ команда һөжүмдә була, мәрәй йыйырға тырыша: "«өй"» нөктәһенән башлап, сәғәт теленә ҡаршы киләһе базаға (квадрат мөйөшөнә) йүгерә, билдәгә тейеп, киләһе базаға йүнәлә, "«өй"» нөктәһенә барып етһә, бер мәрәй ала.
 
Һөжүм итеүсе команда уйынсыһы юлланыр алдынан, һаҡлаусы команданың "«''питчер"»'' ( [[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">pitch</span>''  — биреү) уйын майҙанының билдәле урынында тора. Башҡа һаҡлаусы 8 уйынсы  шулай уҡ һәр береһе үҙ урынында тора.
 
Һөжүм итеүсе команданың "«бәреүсе"» йәки бэттер (ингл. batter) тип аталған уйынсыһы "«өй"» янында тороп, ағас йәки алюминий битаны тота. Бәреүсе питчерҙың "«өй"» яғына туп ташлауын көтә. Тупты ташлағас, бәреүсе тупты кире ҡағырға тырыша. Әгәр бәреүсе тупҡа һуға икән, битаны ташлап, 1-себеренсе база яғына йүгерергә тейеш.
 
Һәр уйын ''"«иннингтарға"»'' ([[Инглиз теле|ингл.]]&#x20;''<span lang="en">inning</span>'') - — осорҙарға бүленгән, һәр береһендә һәр команда берәр тапҡыр һөжүм итеү һәм яҡлау яғынан уйнай. Ғәҙәттә уйын 9 иннингтан тора. Мәрәйҙәр иҫәбе бер булһа, еңеүсе билдәләгәнсе өҫтәмә иннингтар иғлан ителә.
[[Файл:Wrigley_Field_Apr_2005.jpg|справа|мини|Чикаголағы Ригли Филд стадионында бейсбол уйыны.]]
 
=== Судья ишаралары ===
Юл 32 ⟶ 55:
 
== Бейсбол ойошмалары ==
'''Халыҡ-ара бейсбол федерацияһы  '''  (ҡыҫҡ. ''IBAF'', урыҫса  — '''ИБАФ''')  — халыҡ-ара бейсбол менән етәкселек иткән спорт ойошмаһы.
 
== Иҫкәрмәләр ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Бейсбол» битенән алынған