Википедия

Христианлыҡ: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
4 юл:
[[Инжил]]дә (Новый Завет) яҙылған [[Ғайса|Иисус Христ]] тормошо һәм тәғлимәттәренә нигеҙләнгән донъяла киң таралған [[ибраһими диндәр|ибраһими дин]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/religion/religions/christianity/ ''BBC—Religion &amp; Ethics—566, Christianity'' ] // BBC</ref> Назареттан Иисус кешелекте ҡотҡарыусы булыуына христиандар ышана.<ref name="Briggs">Briggs, Charles A. ''[http://books.google.com/books?id=VKMPAAAAIAAJ The fundamental Christian faith: the origin, history and interpretation of the Apostles' and Nicene creeds].'' C. Scribner’s sons, 1913. </ref> [[Иисус Христос]]тың тарихи шәхес булыуына христиандарҙың шиге юҡ.
 
Христианлыҡ — 2,1 млрд тарафдары булыуы менән дә, географик таралышы буйынса ла донъяла иң таралған дин; донъяның һәр илендә бер геәгенә булһа ла христиан общинаһы бар.<ref name="численность">[http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents]</ref>
 
[[I быуат]]та [[Рим империяһы]] власы аҫтында булған [[Палестина]]ла [[Месопотамия|Ике йылға араһында]] йәшәгән арамеоз телле халыҡтар араһында барлыҡҡа килә; беренсе унйыллыҡтаун йыллыҡта уҡ башҡа этник төркөмдәр араһында тарала.<ref>''Мчедлов М. П.'' {{Из|БСЭ|ссылка=http://bse.sci-lib.com/article119835.html|заглавие=Христианство|издание=3-е}}</ref>.
 
Христос тыуғандан 150 йылда батшалары яңы динде ҡабул иткән беренсе дәүләт Осроена дәүләте була, баш ҡалаһы Эдуссе{{Нет АИ|17|04|2014}} Христианлыҡты беренсе булып рәсми рәүештә ҡабул иткән дәүләт Әрмәнстан була, 301 йылда батша Трдат III христианлыҡты «Әрмәнстандың берҙән бер рәсми дине» тип ҡабул итә.<ref>Thomas F. Mathews, Alice Taylor, J. Paul Getty Museum. The Armenian Gospels of Gladzor: the life of Christ illuminated, 2001, 13</ref><ref>James Jupp. The Australian people: an encyclopedia of the nation, its people, 2001, p. 171</ref><ref>Barbara A. West. Encyclopedia of the peoples of Asia and Oceania, 2009, p. 50</ref><ref name="БСЭ">[http://bse.sci-lib.com/article075353.html БСЭ — Статья: Аршакиды армянские]</ref><ref name="autogenerated20130418-1">Binns, John. ''An Introduction to the Christian Orthodox Churches'' . Cambridge: Cambridge University Press, 2002, p. 30. ISBN 0-521-66738-0.</ref><ref name="autogenerated20130418-1"></ref> Император [[Константин I]] хакимлеге ваҡытында, н 313 йылдан һуң Рим империяһында дәүләт дине статусын ала<ref>Карташёв А. В. Вселенские соборы. — М.: «Эксмо», 2006. — 672 с. (С. 66)</ref>.
13 юл:
 
[[Файл:LomtevNP ApostAndrPervoGTG.jpg|thumb|right|350px|Николай Ломтев. Апостол Андрей Первозванный Киев тауына тәре ҡаҙай]]
Христианлыҡ [[I быуат]]та Тәүрат (Ветхий Завет) таратыусы [[йәһүҙилек]] миссионерҙар хәрәкәтенең бер өлөшоөлөшѳ булараҡ [[Палестина]]ла йәһүдтәр мөхитендә барлыҡҡа килә. Нерон хакимлегехакимлығы осоронда уҡ христианлыҡ [[Рим империяһы]]ның күп кенә провинцияларында билдәле була.
 
Христиан дин ҡағиҙәләре тамарытамыры йәһүҙи Тәүрат менән бәйләнгән.
 
Иҫке Ғәһедтә яҙылғанса Иисус сөннәтләнгән, йәһүд булараҡ тәрбиәләнгән, [[Апостол]]дар һәм Иисустың тәғлимәтен башҡа дауам итеүселәр йәһүдтәр була. Христосты киреп ҡаҙаҡлағанғанданҡаҙаҡлағандан һуң, (Стефандың тибешенән һуң) өс йыл үткәс христианлыҡ башҡа халыҡтарға тарала.
 
Иң тәүҙә христианлыңхристианлыҡ Палестина һәм Урта диңгеҙ буйындағы йәһүдтәргә таралайәһүдтәрҙә, ун йыл эсендә апостол Павел эшмәкерлегеэшмәкәрлеге нәтижәһендәһѳҙѳмтәһендә башҡа халыҡтар («мәжүсиҙәр») араһында киң тарала. V быуатҡа тиклем христианлыҡ Рим империяһы географик сиктәрендесиктәрендә һәм уның мәҙәни йоғонтоһо даирәһендә тарала ([[Әрмәнстан]], көнсығыш Сирия, Эфиопия), артабан (1 меңйыллыҡмең тыңйыллыҡтың 2-се яртыһы) — герман һәм славян халыҡтары араһында, һуңырыҡ (XIII—XIV б.) — балтик буйы һәсһәм фин халыҡтарында тарала.
 
Хәҙерге заманда христианлыҡтың Европанан ситтә таралауытаралыуы колониаль экспансия һәм [[миссионер]]ҙар эшмәкәрлеге менән бәйле.
 
== Һаны ==
 
Хәҙерге ваҡытта христиан динендә булыусылар һаны 2 млрдмлрдтан артыҡ, шул иҫәптән:
* в [[Европа]]ла — төрлө иҫәп буйынса 400 до 550 млн<ref>[http://www.adherents.com/adhloc/Wh_95.html Adherents.com: By Location]</ref>,
* Латин Америкаһында — 380 млн<ref>[http://www.adherents.com/adhloc/indexWhere.html Adherents.com — Religion by Location]</ref> тирәһе,
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Христианлыҡ» битенән алынған