Яҙ: өлгөләр араһындағы айырма

'''Яҙ''' — — [[йыл]]дағы дүрт миҙгелдең береһе, [[ҡыш]]тан һуң һәм [[йәй]]ҙән алда  килә.

Һүҙҙең мәғәнәүи нигеҙҙәре боронғо индоевропей телдәре менән бәйләнгән. Мәҫәлән, литва телендәге ''«vasarà»''  — [[башҡорт теле|башҡортса]] «йәй» тигәнде аңлатһа, латыш телендәге ''«pavasaris»'', [[Санскрит|санскрит һәм башҡа һин телдәрендәге]] ''«vasantás»''  — «яҙ», ә ''«vasar»''  — «иртә» тигән мәғәнәләрҙе бирә<ref>[http://www.classes.ru/all-russian/russian-dictionary-Vasmer-term-1820.htm ''Фасмер Макс'' Этимологический словарь русского языка]</ref>.

[[Файл:Isaak_Levitan_-_March.jpg|thumb|Левитан И.  И.  Март. 1895. Холст, майлы буяу. 60×75 см Дәүләт Третьяков галереяһы, Мәскәү]]

[[Астрономия|астрономик]] яҙ календарь ваҡыты менән сағыштырғанда бер аҙ һуңғараҡ килә. Яҙғы көн һәм төн  тигеҙләшкән ваҡыт — — [[20 март]] ([[кәбисә йыл]]дарҙа 20 йәки  [[21 март]]) (Төньяҡ ярымшарҙа) һәм [[22 сентябрь|22]] йәки [[23 сентябрь]] (Көньяҡ ярымшарҙа), һәм йәйге [[ҡояш]]торошона тиклем дауам итә, [[21 июнь]] (кәбисә йылдарҙа 20 йәки  [[21 июнь]]) (Төньяҡ ярымшар) һәм [[21 декабрь|21]] йәки [[22 декабрь]] (Көньяҡ ярымшар) (был даталар Бөтә донъя ваҡыт менән күрһәтелгән; башҡа [[Сәғәт бүлкәте|сәғәт бүлкәттәрендә]]  1 тәүлеккә айырыла).

* [[Чайковский Пётр Ильич|П.  И.  Чайковский]]. ''«Йыл миҙгелдәре»'' фортепиано циклы: №  3  — Март. ''«Һабан турғайы»'' йыры; №  4  — Апрель. ''«Умырзая»''; №  5 Май  — ''«Аҡ төндәр»''.

* [[Эдвард Григ]]. ''«Яҙ»'' (фортепиано өсөн пьеса).

* Самуил Майкапар. ''«Яҙ көнөндә»'' (фортепиано өсөн пьеса).

* [[Сергей Рахманинов]]. [[Тютчев Фёдор Иванович|Ф. Тютчев]] шиғырына ''«Яҙғы һыуҙар»'' романсы, ''«Яҙ»'' кантатаһы.