Википедия:Тиҙ башланғыс өсөн ҡулланма: өлгөләр араһындағы айырма

<center><u>Был бик ныҡ ҡыҫҡартығанҡыҫҡартылған мәҡәлә Һеҙгә ҡыҫҡа ғына ваҡыт эсендә беренсе мәҡәләгеҙҙе яҙыуҙа һәм дөрөҫ итеп урынлаштырыуҙа ярҙамсы буласаҡтыр.<br />Был проектта ҡатнашыуҙан ҙур ләззәт алырһығыҙ тип өмөтләнәбеҙ.</u></center>

Үҙегеҙгә ҡыҙыҡ булған бер тема һайлағыҙ. Бик мөһим йәки көнүҙәк мәсьәләләр булһа ла, һеҙгә ҡыҙыҡ түгелдәр икән, уларҙы һайламағыҙ. Тәү башта ул теманы бик ентекле белеүегеҙ кәрәкмәй, тик ул теманы тағы ла тулыраҡ итеп өйрәнеү теләгегеҙтеләге булырға тейеш. Һайлаған темағыҙ буйынса ышаныслы мәғлүмәттәрҙе ҡайҙан аласағығыҙҙы тәүҙән үк билдәләп ҡуйыу хәйерле булыр.

Википедиялағы мәҡәлә исемдәре төп килештә һәм берлек һанда булаларбула, мәҫәлән: [[Византия империяһы]], [[Башҡортостан]]. Әгәр мәҡәләнең исеменән нимә тураһында һүҙ барасағын аңлап булмаясаҡ икән, йәйәләр эсендә аңлатып китегеҙ, мәҫәлән: [[Ғилмияза (спектакль)]], [[Салауат Юлаев (хоккей клубы)]]. Кешеләр тураһындағы мәҡәләрҙеңмәҡәләләрҙең исемдәре ул шәхестең фамилияһынан башлана, мәҫәлән: [[Бабич Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы]]; [[Рауил Бикбаев|Бикбаев Рауил Төхвәт улы]]. Фамилияһынан һуң исеме (исеме берәүҙән күп булһа — бөтә исемдәре) һәм атаһының исеме белдереп үтелә. Ике кеше тураһында бер мәҡәлә яҙырға ярамай, улар бик яҡын туғандар булһалар ҙа.

Һеҙ һайлаған теманың төп һүҙҙәрен һулдағы «Эҙләү» юлына керетегеҙиндерегеҙ һәм аҫтындағы «Эҙләү» төймәһенә баҫығыҙ. Эҙләү һөҙөмтәләре һылтанмалар рәүешендә буласаҡ. Әгәр һеҙ ҡыҙыҡһынған мәҡәлә бар икән, ул мәҡәләгә күсегеҙ һәм, өҫтәге «үҙгәртергә» төймәһенә баҫып, мөхәррирләү тәҙрәһен асығыҙ. Шулай итеп һеҙ булған мәҡәләне төҙәтә алаһығыҙ.

Әгәр ҡыҙыҡһынған мәҡәләгеҙ юҡ икән —, уны булдырырға кәрәк. Уның өсөн һулдағы «Төп йүнәлештәр»ҙең аҫтындағыаҫтында «эҙләүЭҙләү» юлына буласаҡ мәҡәләнең исемен яҙығыҙ һәм аҫтындағы «Күсеү» төймәһенә баҫығыҙ. Шулай итеп беренсе мәҡәләгеҙҙе мөхәррирләй алаһығыҙ.

Википедия мәҡәләләре, исеменең ҡабатланыуы һәм төшөнсәнең аныҡламаһы менән башланып китәләркитә, мәҫәлән: «'''Урал батыр''' — Башҡорт халыҡ эпосы, быуаттарҙан …», "'''Ислам''' — (ғәрәпсә الإسلام — тоғролоҡ), донъя диндәренең береһе. АЛЛАҺЫ ТӘҒӘЛӘНЕҢ , Пәйғәмбәре, … ". Йәйәләр эсендә һүҙҙең ҡайҙан барлыҡҡа килгәнен белдерергә була. Шәхестәр тураһындағы мәҡәләләрҙә исемдән һуң тыуыу һәм үлем көндәрен йәйәләр эсендә яҙырға кәрәк: «'''Луи́ Жан Люмье́р''' ({{lang-fr|Louis Jean Lumière}}; [[5 октябрь]] [[1864]], [[Безансон]] — [[6 июнь]] [[1948]], [[Бандоль]]) — [[кинематограф]]ты уйлап табыусы, француз …». Был үрнәктәге кеүек исемдәрҙең оригиналь яҙылышын һәм тыуыу һәм үлем ерҙәрен белдереп китеү яҡшы була. Википедияла «ё» хәрефен «е» хәрефенә һәм тире «—» билдәһен дефис «-» билдәһенә алмаштырыу ярамай. Әгәр Википедияны оҡшатһағыҙ, башҡа [[Wikipedia:Мәҡәләләрҙе биҙәү|мәҡәләләрҙе биҙәү ҡағиҙәләре]] менән таныша алаһығыҙ.

Кәңәш ителгән мәҡәләнең иң әҙ күләме — 500 билдә; мәҡәлә фәнни стилдә яҙылырғаяҙылып, ләкин үҙләштерелә алырлыҡ (фәнни-популяр) стилдә булырға тейеш. Бынан башҡа Википедия мәҡәләләрен яҙғанда, күҙ алдында тотолорға тейешле иң мөһим ике принцип бар:

# '''Тарафһыҙ ҡараш (ТҠ)'''. ТҠ принцибына күрә, мәҡәләлә яҙылғандарға бер кемдең дә фекере, ҡарашы ҡушылырға тейеш түгел, мәҡәләнең темаһы тураһында ла үҙ фекерегеҙҙе мәҡәләгә яҙмаҫҡаяҙырға тейешһегеҙтейеш түгелһегеҙ. Әгәр бер мәсәлә тураһында бер нисә фекер, ҡараш бар икән, уларҙың бөтәһе лә тигеҙ рәүештә мәҡәләлә белгертелеп кителергәкитергә тейеш.

[[:Категория:Википедия:Һайланған мәҡәләләр| Һайланған мәҡәләләр]] категорияһында һеҙ бик матур итеп яҙылған һәм яҡшы итеп биҙәлгән белемдең төрлө тармаҡтары тураһындағы мәҡәләләрҙе таба алаһығыҙ. Ул мәҡәләләр тауыш биреү менән иң һәйбәттәр араһына һайланып алынғандаралынған, —тмәк уларҙы үрнәк итеп ҡулланығыҙҡуллана алаһығыҙ.

Мәҡәлә яҙылып бөткәндән һуң, уның аҫтында «Әҙәбиәт» бүлемен булдырығыҙбулдырығы,ҙ һәм унда исемлек рәүешендә һеҙ ҡулланған баҫма сығанаҡтарҙы (сығанаҡтың исемен, авторын, нәшер иткән ойошманы, баҫылған йылды һәм, мөмкинлек булһа, ISBN номерын) күрһәтегеҙ. Шунан һуң «Тағы лы ҡарағыҙ» бүлеген эшләгеҙ һәм унда тема буйынса яҡын булған Википедия мәҡәләләренә һылтанмаларҙы исемлек рәүешендә күрһәтегеҙ. Мәҡәләнең иң аҙағында иһә «Һылтанмалар» бүлеген эшләгеҙ һәм унда мәғлүмәт алған Интернет селтәре биттәрен һанап китегеҙ. «Һылтанмалар» бүлегендә ул сайттан мәғлүмәттәр алмаған булһағыҙ ҙа, тема буйынса ҡыҙыҡлы сайттар ҙа күрһәтелергә мөмкин.

* ''Курсив'' өсөн берле ике тырнаҡ кәрәклекәрәк: «<code><nowiki>''курсив''</nowiki></code>». Курсив мөһим текстты мәғәнә менән айырып күрһәтеүҙә ҡулланыла, ләкин ундай һүҙҙәр насар уҡыла, шунлыҡтан бик йыш ҡулланырға кәрәкмәй;

* Википедияла абзацтар буш юл менән бүленәләр —бүленә: ике абзац араһында бер буш юл ҡалдырып китеү етә.

* [[Гипертекст|Эске һылтанмалар]] (Википедияның башҡа мәҡәләләренә һылтанмалар) ошо рәүештә яһалаларяһала: «<nowiki>[[Күселәсәк мәҡәлә исеме|һылтанманың күренгән тексты]]</nowiki>», мәҫәлән: <code><nowiki>[[Гипертекст|Эске һылтанмалар]]</nowiki></code> (''пункттың башын ҡарағыҙ''). Әгәр һылтанма тексты күселәсәк мәҡәлә исеменә тап килә икән, ошолай итеп эшләргә була: <code><nowiki> [[XX быуат]]та бик күп нәмә үзгәрзе…</nowiki></code>. Яҡшы мәҡәләнең һәр бер абзацында кәмендә өс һылтанма булырға тейеш.

Текстты биҙәүҙең һәм урынлаштырыуҙың һуңғы баҫҡысы — орфографияны тикшереү. Хәҙерге ваҡытта интернет селтәрендә башҡорт телендәге тексттарҙың орфографияһын тикшерәсәктикшерә алырҙай ҡорал юҡ, киләсәктә булыр тип өмөтләнәбеҙ. Шунлыҡтан яҙған мәҡәләгеҙҙе бик иғтибарлы уҡып сығығыҙ һәм ентекле рәүештә тикшерегеҙ. Һәм мәҡәләМәҡәлә аҙағында имза ҡуйырға '''ярамағанлығын''' онотмағыҙ.

Эҙләүҙе еңеләйтеү өсөн Википедияның һәр бер мәҡәләһе бер йәки бер нисә категорияға ҡушыла. Бер мәҡәләне категорияға ҡушыу өсөн, сығанаҡ текст аҙағында «Һылтанмалар»ҙың аҫтында бер буш юл ҡалдырырға, һәм һәр яңы юлда икеле квадратшаҡмаҡ йәйәләр араһында "Категория: " һүҙенән һуң категория исемдәрен яҙып китергә кәрәк. Мәҫәлән: <nowiki>[[Категория:Физика]] йәки [[Категория:Башҡортостан тарихы]]</nowiki>. Шәхестәр тураһындағы мәҡәләләр «Әлифба буйынса шәхестәр» категорияһына ҡуйылырға тейеш: (<nowiki>[[Категория:Әлифба буйынса шәхестәр]]</nowiki>), шулай уҡ тыуыу һәм үлеү буйынса ла (мәҫәлән, <nowiki>[[Категория:2 июль тыуғандар]] йәки [[Категория:1890 йылында үлгәндәр]]</nowiki>) һәм һөнәре һәм иле (мәҫәлән, <nowiki>[[Категория:Философтар]]</nowiki>) буйынса ла категорияларға ҡушылырға тейештәртейеш. Фильмдар, компьютер уйындары һәм романдар донъяға сығыу йылы һәм жанрҙары буйынса категорияларға ҡушылалар (мәҫәлән, <nowiki>[[Категория:Романдар 1910]], [[Категория:Фильмдар 1977]] йәки [[Категория:Комедия фильмдары]]</nowiki>).

Википедия — донъяның бер нисә тиҫтә телендә бүлектәре булған халыҡ-ара энциклопедия. Төрлө телдәге бер үк мәҡәләләр араһында интервики һылтанмаларыһылтанмаларын ҡуйырға кәрәк. Бының өсөн мәҡәләгеҙҙең исемен инглиз йәки немец теленә тәржемә итегеҙ. Мәҡәләнең аҙағында, категорияларҙан һуң бер буш юл ҡалдырығыҙ, шунан яңы юлда ошо төҙөлөштө яҙығыҙ: <code><nowiki>[[тел коды:мәкәлә исеменең тәржемәһе]]</nowiki></code>. Бында тел коды: инглиз теле өсөн — '''en''', немец теле өсөн — '''de'''. «Квант механикаһы» өсөн ошондай юлдар яҙыласаҡ: <code><nowiki>[[en:Quantum mechanics]]</nowiki></code> йәки <code><nowiki>[[de:Quantenmechanik]]</nowiki></code>. Бөтә эштәр тамамланғас, аҫтағы «Ҡарап сығырға» төймәһенә баҫығыҙ. Хаталарҙы тикшереп һәм төҙәтеп сыҡҡандаң һуң, «Яҙҙырып ҡуйырға» төймәһенә баҫығыҙ. Шулай итеп Википедияға беренсе мәҡәләгеҙ яҙылған буласаҡ.

Әйтеп үтелгәнсеүтелгәнсә, [[Википедия:Һайланған мәҡәләләр|Википедияның һайланған мәҡәләләре]] һеҙ тауыш биреү менән иң һәйбәт мәҡәләләр араһына һайлап алынған, һәм бер аҙналығынааҙнаға баш биткә урынлаштырылған мәҡәләләрҙе таба алаһығыҙ. Мәҡәлә яҙған һәм һуңынан мәҡәләһе иң һәйбәттәр араһына һайланып алынған ҡатнашыусы үҙен ысын мәғәнәһендә википедиясы итеп тоя ала. Һеҙ ҙә шулай яҡшы итеп мәҡәлә яҙып ҡарағыҙ һәм [[Википедия:Һайланған мәҡәләләр/Кандидаттар|һайланған мәҡәләләргә керетеүиндереү өсөн тәҡдим итегеҙ]].

Был эште башҡарыпбашҡара сығасағығыҙғаалыуығыҙға ышанабыҙ!

* [[Wikipedia:Хәкимдәр]] — һорауҙарығыҙ булһа, исемлектәге хәкимдәрҙән һорағыҙ.