Киң мәғлүмәт саралары: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш) аныҡлаштырыу |
Айсар (фекер алышыу | өлөш) аныҡлаштырыу |
||
3 юл:
[[Рәсәй Федерацияһы]]ның хоҡуҡи документтарында «киң мәғлүмәт сараһы» тигәндә ваҡытлы матбуғат баҫмаһы, Интернет селтәрҙәрендәге баҫма, телеканал, радиоканалы, телепрограмма, радиопрограмма, видеопрограмма, кинохроника программаһы һәм даими атама аҫтында киң мәғлүмәт таратыуҙың башҡа баҫма формаһы атала<ref>Статья 2 «Закона о СМИ»</ref>.
[[Рус теле]]нә «киң мәғлүмәт сараһы» термины уҙған быуаттың 70-се йылдарында [[француз теле]]нән килеп инә. Француз теленән иһә ул 60-сы йылдар аҙғында
«Массмедиа» термины [[инглиз теле]]нән ингән калька булып тора һәм «киң аралашыу һәм бәйләнеш (коммуникация) саралары» (СМК) тигәнде аңлата һәм урыҫ теленә 60-сы йылдарҙа индерелә. ▼
Ғәмәлдә урыҫсалағы «СМИ» термины матбуғат, радио һәм телевидениеның бер йүнәлештә («өҫтән-аҫҡа») авторитар йоғонто яһауын аңлата һәм төп йүнәлеше барлыҡ аралашыусыларҙың да бер үк ваҡытта яуап биреү мөмкинлеген күҙаллаған электрон аралашыу саралары үҫешенә тап килмәй.
Киң мәғлүмәт саралары — таралып урынлашҡан аудиториялар араһында ошо йәмғиәттең рухи ҡиммәттәрен раҫлау, кешеләрҙең баһалауына, фекерҙәренә һәм тәртибенә идеологик, сәйәси, иҡтисади йәки ойоштороу йоғонтоһо яһау маҡсаттарында мәғлүмәттәрҙе системалы рәүештә таратыу саралары: ваҡытлы матбуғат, электрон гәзит һәм журналдар, радиотапшырыу һәм телевизион тапшырыу, мәғлүмәт агентлыҡтары, кино, тауыш һәм видеояҙма. Киң мәғлүмәт сараларын ''характеры'' (балалар, йәштәр, ҡатын-ҡыҙҙар,ир-егеттәр) һәм ''аудиторияны йәлеп итеүе'', ''тематикаһы'' (ижтимағи-сәйәси, мәғлүмәти, махсус һ.б.), ''функцияһы'', ''даими ҡабатланыуы'', ''тиражы'' һ.б. буйынса айырым йөрөтәләр. ▼
▲«Массмедиа» термины [[инглиз теле]]нән
== Типология ==
СМИ (СМК) билдәләре буйынса төрҙәргә бүленә.
▲Киң мәғлүмәт саралары — таралып урынлашҡан аудиториялар араһында ошо йәмғиәттең рухи ҡиммәттәрен раҫлау, кешеләрҙең баһалауына, фекерҙәренә һәм тәртибенә идеологик, сәйәси, иҡтисади йәки ойоштороу йоғонтоһо яһау маҡсаттарында мәғлүмәттәрҙе системалы рәүештә таратыу саралары: ваҡытлы матбуғат, электрон гәзит һәм журналдар, радиотапшырыу һәм телевизион тапшырыу, мәғлүмәт агентлыҡтары, кино, тауыш һәм видеояҙма. Киң мәғлүмәт сараларын ''характеры'' (балалар, йәштәр, ҡатын-ҡыҙҙар,ир-егеттәр) һәм ''аудиторияны йәлеп итеүе'', ''тематикаһы'' (ижтимағи-сәйәси, мәғлүмәти, махсус һ.б.), ''функцияһы'', ''даими ҡабатланыуы'', ''тиражы'' һ.б. буйынса айырым йөрөтәләр.
=== Таралыу төбәктәре ===
Киң мәғлүмәт саралары
* киң аралашыу һәм бәйләнеш саралары трансмилли (бер нисә дәүләт территорияһында, халыҡ-ара масштабта халыҡтың мәғлүмәти ихтыяжын ҡәнәғәтләндерә);
Баҫма һәм аудиовизуаль СМИ-лар араһында аудиторияның башҡаларына ҡарағанда төбәк киң мәғлүмәт сараларына өҫтөнлөк биреүе хас. Был урындағы редакцияның халыҡтың ихтыяжын тулыраҡ аңлап, хаҡтарҙы ла уйлап ҡуйыуына бәйле.▼
* милли (илдең тотош йәки уның ҙур өлөшөндә бер үк ваҡытта эшләй);
* төбәк (дәүләттең айырым административ берәмеге йәки илдең тарихи бер өлөшө – мәҫәлән, Рәсәй өсөн Урал йә иһә Алыҫ Көнсығыш);
* урындағы (район, ҡала, корпоратив, ойошма һ.б.) була ала.
▲Баҫма һәм аудиовизуаль СМИ-лар араһында аудиторияның башҡаларына ҡарағанда
=== Ойоштороусы ===
[[Рәсәй]] ҡануниәте киң мәғлүмәт сараларын ойоштороуға физик һәм юридик шәхестәргә рөхсәт бирә.
=== Аудитория ===
| |||