Шына (механика): өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә Регион102 Шына битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: Шына (механика)
к, стаб
1 юл:
[[Рәсем:Wedge-diagram.svg|thumb|Шынаның эш схемаһы]]
'''Шына'''  — эш йөҙө осло мөйөшлө, [[призма]] формаһындағы ябай механизм. Эшкәртеүсе предметты айырыу, ярау, бүлеү өсөн ҡулланыла.
Шына  — «ауыш тигеҙлек» исемле механиканың төрө.
 
[[Башҡорт теле]]ндә «йүкә шына ҡағыу»  — «нимәлер алыу йәки нимәлер эшләтеү өсөн юрамал маҡтау» тигәнде аңлата.
 
[[Башҡорт теле]]ндә «йүкә шына ҡағыу» — «нимәлер алыу йәки нимәлер эшләтеү өсөн юрамал маҡтау» тигәнде аңлата.
== Тарихы ==
Шына ҡағыу бик күптән билдәле. 9000 йылдар элек [[Боронғо Мысыр]]ҙа карьерҙа таш аҡтарыу өсөн [[бронза]] шыналар ҡулланғандар. Шулай уҡ ағас шыналар ҡулланғандар. Ағас шыналарҙы еүешләгәс, улар бүртеп киңәйгәндәр. Индеецтар болон мөгөҙөн эшләгән шына менән ағас ярған, [[каноэ]], [[торлоҡ]] һәм башҡа предметтар эшләгән.
 
== Эш принцибы ==
Эш йөҙөнә перпендикуляр йоғонто яһаған ике көс эш башҡара. Шына башҡарған ''идеаль отош''  — оҙонлоғоноң һәм тупаҫ яғы киңлеге сағыштырмаһына тиң. Шына оҙонораҡ һәм ослораҡ булған һайын көсө ҙурыраҡ була. ''Реаль отош'' ҡаршылыҡ көсөнә бәйләнгән.
<math>IMA={L \over W}</math>; IMA  — идеаль отош, W  — киңлеге, L  — оҙонлоғо.
 
== Ҡулланыу ==
Шына ер өҫтөндә ятҡан ауыр предметтарҙы күтәреү, ағас ярыу өсөн ҡулланыла. Балта оҫталары предметтарҙы тура килтереү өсөн ҡуллана.
Шына принципы [[балта]], ҡырҡҡы, бысаҡ, [[ҡаҙаҡ]], энә, ҡаҙыҡ кеүек эш ҡоралдарында ҡулланыла.
{{Commonscat|Wedges|Клин}}
 
{{Construction-stub}}
[[Категория:Технология]]
{{Commonscat|Wedges|Клин}}
[[Категория:Механизмдар]]
[[Категория:ИнженерлыҡМашиналар һәм механизмдар деталдәре]]