Мортазин Рәүеф Әхмәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
оформление, категории
оформление
8 юл:
|род деятельности = Композитор
|дата рождения = 15.01.1910
|место рождения = БАССР-ҙың {{ТУ|Баймаҡ[[Ырымбур районы}}губернаһы]], [[Орск өйәҙе]], [[Темәс]] ауылы<ref name="Х">Хәҙерге [[Башҡортостан|Башҡортостандың]] {{ТУ|Баймаҡ районы}}.</ref>
|гражданство = {{USSR}} → {{RUS}}
|подданство =
20 юл:
|награды и премии =
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Орден Отечественной войны 2 степени|1985}}{{!!}}{{Орден Знак Почёта|1955}} {{!!}} {{Орден Знак Почёта|1971}}
{{!}}-
{{!}} {{Медаль За оборону Москвы}}{{!!}}{{Медаль За трудовую доблесть}}
{{!}} {{Салауат Юлаев исемендәге премияһы}}
{{!}}-
{{!}} {{Салауат Юлаев исемендәге премияһы|1990}}
{{!}}}
|сайт = <!-- Официальный сайт. Не добавляйте сюда сайты фан-клубов и т. п. -->
Юл 28 ⟶ 30:
}}
 
'''Рәүеф Әхмәт улы Мортазин '''<span>(15.01.</span>1910 — 10.04.1994) — башҡорт композиторы. Башҡорт музыкаһында симфония жанрына башланғыс һала. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1957), [[Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы|Салауат Юлаев исемендәге премия]] лауреаты (19891990).
 
== Биографияһы ==
Рәүеф Мортазин 1910 йылдың 15 ғинуарында Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе<ref (хәҙергеname="Х" [[Башҡортостан|Башҡортостандың/> ]][[Баймаҡ районыТемәс]]) [[Темәс ]]<nowiki/>ауылында тыуа. Ете йыллыҡ мәктәпте тамамлағас, [[Өфө сәнғәт училищеһы|Өфө музыка техникумының]] оркестр бүлексәһенә уҡырға инә. Бер үк ваҡытта Башҡорт драма театры оркестрында торбала уйнай. Хеҙмәт юлын 1930 йылда Баймаҡ баҡыр иретеү заводының тынлы оркестры етәксеһе булараҡ башлай. 1934—1936 йылдарҙа Баймаҡ һәм Стәрлебаш колхоз-совхоз драма театрҙарының музыкаль етәксеһе булып эшләй. 1937—1941 йылдарҙа Мәскәү консерваторияһының башҡорт бүлексәһендә профессорҙар Г. Литинский, Е. Месснер, И. Яцевичтарҙың композиция класында уҡый.
 
Һуғыштың тәүге көндәрендә үк Рәүеф Мортазин фронтҡа китә. Мәскәү эргәһендәге һуғыштарҙа ҡатнаша, яралана. 1946 йылда демобилизацияланғандан һуң, Рәүеф Мортазин музыкаль белем алыуын дауам итә һәм ошо уҡ йылда профессор В. Белыйҙың композиция класы буйынса консерваторияны тамамлап сыға.
 
1947 йылдан Өфөлә йәшәй һәм эшләй. 1947—1966 йылдарҙа Композиторҙар союзы рәйесе урынбаҫары була, күп тапҡырҙар Рәсәй һәм [ Башҡортостан Композиторҙаркомпозиторҙар союздары] идаралары составына һайлана. <div>1947 йылдан БАССР Мәҙәниәт министрлығының фольклор кабинеты мөдире, 1951—1957 Өфө музыка училищеһында торба класы уҡытыусыһы булып эшләй. </div><div>Башҡорт халҡының йыр сәнғәтен һаҡлап ҡалыуға ҙур өлөш индерә. Рәүеф Мортазин 300-ҙән ашыу халыҡ йырын яҙып ала, байтағы уның эшкәртеүендә башҡарыла. </div>
 
Башҡортостан мәҙәниәтен үҫтереүгә индергән ҙур өлөшө, әүҙем ижади эшмәкәрлеге өсөн ике «Почёт Билдәһе» ордены, «Фиҙакәр хеҙмәт өсөн» миҙалы менән бүләкләнә. Туғыҙ миҙалы араһында хәрби наградалары ла (мәҫәлән, «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» була. II дәрәжә Ватан һуғышы ордены 06.04.1985)<ref>{{Подвиг Народа|1512596807}}</ref>.
 
1994 йылдың 10 апрелендә вафат була.
Юл 44 ⟶ 46:
'''Опералар:'''
* «Азат» — [[Бикбаев Баязит Ғаяз улы|Баязит Бикбай]] либреттоһы (1948);
* «Дауыл» — [[Дәүләтшина Һәҙиә Лотфулла ҡыҙы|Һәҙиә Дәүләтшинаның]] «Ырғыҙ» романы мотивтары буйынса [[Янбулатова Рәғиҙә Сәйетғәли ҡыҙы|Рәғиҙә Янбулатова]] либреттоһы (1969)
'''Симфоник оркестр өсөн әҫәрҙәре:'''
* Ете симфония (1952; 1957, 2-се ред. — 1961; 1963; 1970; 1974—1976; 1980; 1984)
Юл 56 ⟶ 58:
* Фортепиано квинтеты (1976);
* Виолончель һәм фортепиано өсөн сюита (1967).
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
== Һылтанмалар ==
Юл 83 ⟶ 88:
[[Категория:СССР композиторҙары]]
[[Категория:БАССР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Өфө сәнғәт училищеһын тамамлаусылар]]
[[Категория:Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусылар]]