Википедия

Мортазин Рәүеф Әхмәт улы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Создано переводом страницы "Муртазин, Рауф Ахметович"
 
оформление, категории
1 юл:
{{ФШ|Мортазин}}
<table class="infobox vcard" id="cx6" style="width: 23em; margin-bottom: 10px;" data-source="6" data-cx-weight="280" contenteditable="true" data-cx-draft="true"><tbody id="7"><tr id="8"><td class="fn" colspan="2" id="9" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:#eee;">Рәүеф Мортазин</td></tr><tr id="16"><th id="17" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Эшмәкәрлеге:</th><td class="note" id="19" style="">
{{Персона
Композитор
|имя = Рәүеф Мортазин
</td></tr><tr id="23"><th id="24" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Тыуыу датаһы :</th><td class="" id="26" style="">
|изображение =
<span style="white-space:nowrap;">1910 йылдың 15 ғинуары</span><span style="display:none">(<span class="bday">1910-01-15</span>)</span>
|ширина = <!-- например, 200px -->
</td></tr><tr id="32"><th id="33" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Тыуыу урыны:</th><td class="" id="35" style="">
|описание изображения = <!-- Должна характеризовать портрет -->
<span style="background-color: rgb(249, 249, 249);">[[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|БАССР]][[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|<nowiki/>]]-ҙың</span> [[Баймаҡ районы|Баймаҡ район]]<nowiki/>ы, [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|<nowiki/>]][[Темәс ]]<nowiki/>ауылы
|имя при рождении =
</td></tr><tr id="42"><th id="43" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Гражданлығы:</th><td class="adr" id="45" style="">
|род деятельности = Композитор
<span class="country-name"><span style="white-space: nowrap;"><span style="display: none; speak: none;">СССР</span><span style="white-space:nowrap;"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|border|22x22px]]</span>&nbsp;[[Советтар Союзы|СССР]]</span></span>, <span style="white-space: nowrap;"><span style="display: none; speak: none;">Россия</span><span style="white-space:nowrap;"><span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Russia.svg|border|22x22px]]</span>&nbsp;[[Рәсәй Федерацияһы|<nowiki/>]][[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]][[Рәсәй Федерацияһы|<nowiki/>]]</span></span></span>
|дата рождения = 15.01.1910
</td></tr><tr id="52"><th id="53" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Вафат булыу датаһы :</th><td class="" id="55" style="">
|место рождения = БАССР-ҙың {{ТУ|Баймаҡ районы}}, [[Темәс]] ауылы
<span style="white-space:nowrap;"> [[1994 йыл|<nowiki/>]]</span>[[1994 йыл|1994 ]]<nowiki/>йылдың [[10 апрель|10 апреле ]]<span style="white-space:nowrap;">(84 йәш)</span>
|гражданство = {{USSR}} → {{RUS}}
</td></tr><tr id="60"><th id="61" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Вафат булыу урыны:</th><td class="" id="63" style="">
|подданство =
[[Өфө|Ө]]<nowiki/>фө, [[Башҡортостан]]
|дата смерти = 10.04.1994
</td></tr><tr id="69"><th id="70" style="text-align:right; background:#eee; vertical-align:top;">Наградалары:  </th></tr>
|место смерти = {{ВБУ|Өфө}}
</tbody></table>'''Рәүеф Әхмәт улы Мортазин '''<span>(15.01.</span>1910  — 10.04.1994) — башҡорт композиторы. Башҡорт музыкаһында симфония жанрына башланғыс һала. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1957), [[Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы|Салауат Юлаев исемендәге премия]] лауреаты (1989).▼
|отец =
== Биографияһы==▼
|мать =
Рәүеф Мортазин 1910 йылдың 15 ғинуарында Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе (хәҙерге [[Башҡортостан|Башҡортостандың ]][[Баймаҡ районы]]) [[Темәс ]]<nowiki/>ауылында  тыуа. Ете йыллыҡ мәктәпте тамамлағас, Өфө музыка техникумының  оркестр бүлексәһенә уҡырға инә. Бер үк ваҡытта Башҡорт драма театры оркестрында торбала уйнай. Хеҙмәт юлын  1930 йылда Баймаҡ баҡыр иретеү заводының тынлы оркестры етәксеһе булараҡ башлай.  1934 —  1936 йылдарҙа Баймаҡ һәм Стәрлебаш колхоз-совхоз драма театрҙарының музыкаль етәксеһе  булып эшләй. 1937 —  1941 йылдарҙа Мәскәү консерваторияһының  башҡорт бүлексәһендә профессорҙар Г. Литинский, Е. Месснер, И. Яцевичтарҙың композиция класында уҡый.▼
|супруг =
|супруга =
|дети =
|награды и премии =
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Орден Знак Почёта|1955}} {{!!}} {{Орден Знак Почёта|1971}}
{{!}}-
{{!}} {{Салауат Юлаев исемендәге премияһы}}
{{!}}}
|сайт = <!-- Официальный сайт. Не добавляйте сюда сайты фан-клубов и т. п. -->
|викисклад =
}}
 
▲</tbody></table>'''Рәүеф Әхмәт улы Мортазин '''<span>(15.01.</span>1910  — 10.04.1994) — башҡорт композиторы. Башҡорт музыкаһында симфония жанрына башланғыс һала. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1957), [[Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы|Салауат Юлаев исемендәге премия]]  лауреаты  (1989).
 
▲== Биографияһы ==
▲Рәүеф Мортазин 1910 йылдың 15 ғинуарында Ырымбур губернаһы Орск өйәҙе (хәҙерге  [[Башҡортостан|Башҡортостандың ]][[Баймаҡ районы]]) [[Темәс ]]<nowiki/>ауылында  тыуа. Ете йыллыҡ мәктәпте тамамлағас, Өфө музыка техникумының  оркестр бүлексәһенә уҡырға инә. Бер үк ваҡытта Башҡорт драма театры оркестрында торбала уйнай. Хеҙмәт юлын  1930 йылда Баймаҡ баҡыр иретеү заводының тынлы оркестры етәксеһе булараҡ башлай.  1934 —  19361934—1936 йылдарҙа Баймаҡ һәм Стәрлебаш колхоз-совхоз драма театрҙарының музыкаль етәксеһе  булып эшләй. 1937 —  19411937—1941 йылдарҙа Мәскәү консерваторияһының  башҡорт бүлексәһендә профессорҙар Г. Литинский, Е. Месснер, И. Яцевичтарҙың композиция класында уҡый.
 
Һуғыштың тәүге көндәрендә үк Рәүеф Мортазин фронтҡа китә. Мәскәү эргәһендәге һуғыштарҙа ҡатнаша, яралана. 1946 йылда демобилизацияланғандан һуң, Рәүеф Мортазин музыкаль белем алыуын дауам итә һәм ошо уҡ йылда профессор В. Белыйҙың композиция класы буйынса консерваторияны тамамлап сыға.
 
1947 йылдан Өфөлә йәшәй һәм эшләй. 1947 — 19661947—1966 йылдарҙа Композиторҙар союзы рәйесе урынбаҫары була, күп тапҡырҙар Рәсәй һәм  [ Башҡортостан Композиторҙар союздары] идаралары составына һайлана.  <div>1947 йылдан БАССР Мәҙәниәт министрлығының фольклор кабинеты мөдире, 1951 — 19571951—1957 Өфө музыка училищеһында торба класы уҡытыусыһы булып эшләй.  </div><div>Башҡорт халҡының йыр сәнғәтен һаҡлап ҡалыуға ҙур өлөш индерә. Рәүеф Мортазин 300-ҙән ашыу халыҡ йырын яҙып ала, байтағы уның эшкәртеүендә башҡарыла.  </div>
 
Башҡортостан мәҙәниәтен үҫтереүгә индергән ҙур өлөшө, әүҙем ижади эшмәкәрлеге өсөн ике «Почёт Билдәһе» ордены, «Фиҙакәр хеҙмәт өсөн» миҙалы менән бүләкләнә. Туғыҙ миҙалы араһында хәрби наградалары ла (мәҫәлән, «Мәскәүҙе обороналаған өсөн») була. 
 
1994 йылдың 10 апрелендә  вафат була.
 
== Төп әҫәрҙәре ==
'''Опералар:'''
* «Азат» —  [[Бикбаев Баязит Ғаяз улы|Баязит Бикбай]]  либреттоһы (1948);
* «Дауыл» —[[Дәүләтшина Һәҙиә Лотфулла ҡыҙы|Һәҙиә Дәүләтшинаның]] "«Ырғыҙ"» романы мотивтары буйынса  [[Янбулатова Рәғиҙә Сәйетғәли ҡыҙы|Рәғиҙә Янбулатова]]  либреттоһы (1969)
'''Симфоник оркестр өсөн әҫәрҙәре:'''
* Ете симфония (1952; 1957, 2-се ред. — 1961; 1963; 1970; 1974—1976; 1980; 1984)
* Увертюра;
* Скрипка менән оркестр өсөн концерт (1964, 2-се ред.— 1968);
* Торба менән оркестр өсөн концерт (1987).
'''Камера-вокаль әҫәрҙәре:'''
* Башҡорт  шағирҙарының шиғырҙарына 150-нән ашыу йыр һәм романс.
'''Камера-инструменталь әҫәрҙәре:'''
* Скрипка, виолончель һәм фортепиано өсөн трио (1944);
* Фортепиано квинтеты (1976);
* Виолончель һәм фортепиано өсөн сюита (1967).
 
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/8738-mortazin-r-ef-khm-t-uly}}
* {{Ҡалып:Китап| автор = Ахмадеева Г. Н.
| заглавие = Муртазин Рауф Ахметович. // Башкортостан: краткая энциклопедия
Юл 57 ⟶ 77:
* http://borgo.ucoz.ru/blog/murtazin_rauf_akhmetovich/2011-12-19-114
* http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/86833/%D0%9C%D1%83%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BD
 
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәркомпозиторҙар]]▼
[[Категория:Башҡортостан композиторҙары]]
[[Категория:Рәсәй композиторҙары]]
[[Категория:СССР композиторҙары]]
[[Категория:АлфавитБАССР-ҙың буйынсаатҡаҙанған композиторҙарсәнғәт эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:СалауатБөйөк ЮлаевВатан исемендәгеһуғышында премия лауреаттарыҡатнашыусылар]]
▲[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Тыуғандар 15 Ғинуар (Һыуығай)]]
[[Категория:Тыуғандар 1910 йылда]]
[[Категория:Баймаҡ районында тыуғандар]]
[[Категория:10 апрель көнө вафаттар]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Мортазин_Рәүеф_Әхмәт_улы» битенән алынған