|
'''Ҡаһирә''' ({{lang-ar|القاهرة}}, «Еңелмәҫ») — [[Мысыр]]ҙың баш ҡалаһы, [[Африка]]лағы һәм ғәрәп илдәрендәге иң ҙур ҡала. Халыҡ һаны: ҡалала 8 026 454<ref name="gazetteer" />, агломерацияhында 17 856 000 кеше тора ([[2009 йыл]]) .
== Тарих ==
Ҡаһирә ҡалаһы барлыҡҡа килгәнсе үк, уның бөгөнгө биләмәһендә һәм яҡын тирә яғында ерҙә, кешеләр бик борын замандан бирле йәшәй. [[Боронғо Мысыр]] заманында йыраҡ түгел ерҙә [[Мемфис (ҡала)|Мемфис ҡалаһы]] булған. [[Рим империяһы]] тарафынан баҫып алынғас, ул әһәмиәтен юғалта, был ерҙә римлылар [[Вавилон ҡәлғәһе]]нҡәлғәһен төҙөй.
* [[640 йыл]] йылда — Ғәрәптәр [[Мысыр]]ҙы баҫып ала.
* [[642 йыл]] йыллда — хәҙерге ҡаланан төньяҡтараҡ [[''Фустат]]'' ҡалаһын төҙөй башлайҙар. Ҡаланың емереклектәрен бөгөнгө көндә Ҡаһирәнең «Мар-Гиргис» метро туҡталышында күреп була.
* [[868]] йылда — Әхмәт ибн Тулун Мысырҙың идара башлығы итеп тәғәйенләнә. Ул хакимлыҡ иткәндә Мысыр үҙ аллы булып китә.
* [[870]] йылда — Фустат ҡалаһынан йыраҡ түгел, хәҙергә Ҡаһирә биләмәһендә, Мысырҙың яңы баш ҡалаһы Әл-Ҡатай төҙөлә.
* [[876]]—[[879]]876—879 йылдарҙа — ибн Тулун мәсете төҙөлә, был мәсет әлегә тиклем Ҡаһирәнең күренекле урыны булып тора.
* [[969 йыл]] йылда — [[Фатимиҙар]] Мысырҙы баҫып ала. Ҡаһирәгә нигеҙ һалына.
* [[972 йыл]] йылда — [[Әл-Әзһәр]] төҙөлә, университет ойошторола. Әл-Әзһәр университеты донъялағы иң боронғо юғары уҡыу йорто.
* [[996]] — [[1021]]996—1021 йылдарҙа — Фатимиҙар хәлифе әл-Хаким хаким итә. Ҡалала ҙур төҙөлөш алып барыла.
* [[1176 йыл]] йылда — [[Сәләхетдин]] Ҡаһирә нығытмаһын төҙөй.
* [[1250 йыл]] йылда — [[Мәмлүктәр]] (хәрби хеҙмәтәге ҡолдар) Ҡәһирәлә һәм Мысырҙа хаким итә башлай. Беренсе мәмлүк ханы итеп Айбәк билдәләнә. Яңы хакимдар Ҡаһирәне үҙ дәүләтенең баш ҡалаһы итеп иғлан итә. Ике мәмлүк солтаны ырыуы билдәле: Бәһрәт (төрки сығышлы) (1250—1382) һәм Бөрйөт (Таулы Кавказ сығышылы) (1382—1517).
* [[1302 йыл]] йылда — Ҡаһирәлә [[ерЕр тетрәү|ер тетрәй]].
* [[1517]] — [[1914]]1517—1914 йылдарҙа — Мысыр [[Ғосман дәүләтеимперияһы]]нә бойонһоноуында. Илдә төрөк [[паша]]лары хакимлек итә.
[[Рәсем:Cairo, evening view from the Tower of Cairo, Egypt, Oct 2004.jpg|left|thumb|300px| [[2004]] йыл. Ҡәһирә телеүҙәге башынан фотоһүрәт]]
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
<references/>
{{Столицы Африки}}
[[Категория:Мысыр]]
[[Категория:Башҡалалар]]
[[Категория:Ҡалалар]]
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|de}}
{{Link GA|es}}
| 