Ҡаһирә: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
67 юл:
|add3 =
}}
[[Рәсем:Cairo, evening view from the Tower of Cairo, Egypt, Oct 2004.jpg|left|thumb|300px| [[2004]] йыл. Ҡәһир телеүҙәге башынан һүрәт]]▼
'''Ҡәһирә''' ({{lang-ar|القاهرة}}, «Еңелмәҫ») — [[Мысыр]]ҙың баш ҡалаһы, [[Африка]]лағы һәм ғәрәп илдәрендәге иң ҙур ҡала. Халыҡ һаны: ҡалала 8 026 454<ref name="gazetteer" />, агломерацияhында 17 856 000 кеше тора ([[2009 йыл]]) .
{{ТП
<references />▼
|статус = шәһәр
|татар исеме = Каһирә
|чын исем = {{lang-ar|القاهرة}}
|ил = Мисыр
|герб =
|байрак = Flag of Cairo.svg
|герб киңлеге =
|байрак киңлеге =
|lat_dir = |lat_deg = 30|lat_min = 3|lat_sec = 22
|lon_dir = |lon_deg = 31|lon_min = 14|lon_sec = 22
|CoordAddon = type:city(7734602)_region:EG
|CoordScale =
|ЯндексХарита =
|ил харитасы зурлыгы = 295
|регион харитасы зурлыгы =
|район харитасы зурлыгы =
|регион төре = мөхәфәза
|регион = Каһирә мөхәфәзасы
|регион таблицада =
|район төре =
|район =
|район таблицада =
|җәмгыять төре =
|җәмгыять =
|җәмгыять таблицада =
|ил харитасы =
|регион харитасы =
|район харитасы =
|эчке бүленеш =
|башлык төре =
|башлык = Габдел Газыйм Вәзир
|нигезләү датасы = 969 ел
|беренче телгә алу =
|элекеге исемнәр =
|статус =
|мәйдан = 453
|биеклек төре = ДӨК
|ТП мәркәзе биеклеге = 68
|климат =
|рәсми тел = гарәпчә
|халык саны = 8 026 454 <ref name="gazetteer">{{cite web|url=http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gpro&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=432237125|title=World Gazetteer|archiveurl=http://archive.is/YK0m|archivedate=2012-12-08}}</ref>
|исәп елы = 2010
|халык тыгызлыгы =
|агломерация = 17,856,000
|милли состав = [[гарәпләр]], [[кыптиләр]]
|дини состав = [[Ислам|мөселманнар]], [[Христианлык|христианнар]]
|этнохороним =
|UTC = +2 (җәй көне +3)
|DST =
|телефон коды = +20 02
|почта индексы =
|почта индекслары =
|автомобил коды =
|Commons-та төркем =
|сайт = http://www.cairo.gov.eg/
|сайт теле =
|сайт теле 2 =
|сайт теле 3 =
|сайт теле 4 =
|сайт теле 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
}}
'''Каһирә''' ({{lang-ar|القاهرة}}, ''әл-Каһирә'' — «җиңелмәс») — [[Мисыр]]ның башкаласы һәм [[Африка]]дагы иң зур шәһәр.
== Тарих ==
Ҡаһирә ҡалаһы барлыҡҡа килгәнсе үк, уның бөгөнгө биләмәһендә һәм яҡын тирә яғында ерҙә, кешеләр бик борын замандан бирле йәшәй. Боронғо Мысыр заманында йыраҡ түгел ерҙә [[Мемфис (ҡала)|Мемфис ҡалаһы]] булған. [[Рим империяһы]] тарафынан баҫып алынғас, ул әһәмиәтен юғалта, был ерҙә римлылар [[Вавилон ҡәлғәһе]]н төҙөй.
Гарәп яулап алуларыннан соң гарәпләр [[642 ел]]да хәзерге шәһәрдән төньяктарак [[Фустат]] шәһәренә нигез салалар. Аның хәрабәләрен бүгенге көндә дә Каһирәдә күреп була.
* [[640 йыл]] — Ғәрәптәр [[Мысыр]]ҙы баҫып ала.
* [[642 йыл]] — хәҙерге ҡаланан төньяҡтараҡ [[Фустат]] ҡалаһын төҙөй башлайҙар. Ҡаланың емереклектәрен бөгөнгө көндә Ҡаһирәнең «Мар-Гиргис» метро туҡталышында күреп була.
* [[969 йыл]] — [[Фатимиҙар]] [[Мысыр]]ҙы баҫып ала. Ҡаһирәгә нигеҙ һалына.
* [[972 йыл]] — [[Әл-Әзһәр]] төҙөлә, университет ойошторола. [[Әл-Әзһәр]] университеты донъялағы иң боронғо юғары уҡыу йорто.
* [[996]] — [[1021]] — [[Фатимиҙар]] хәлифе әл-Хакимдың хакимлек итеүе. Ҡалала ҙур төҙөлөш алып барыла.
* [[1176 йыл]] — [[Сәләхетдин]] Ҡаһирә нығытмаһын төҙөй.
* [[1250 йыл]] — [[Мәмлүкләр]]ҙең (хәрби хеҙмәтәге ҡолдар) Ҡәһирәлә һәм Мысырҙа хаким итә башлауы. Беренсе мәмлүк ханы итеп Айбәк билдәләнә. Яңы хакимдар Ҡаһирәне үҙ дәүләтенең баш ҡалаһы итеп иғлан итә. Ике мәмлүк солтаны ырыуы билдәле: Бәһрәт (төрки сығышлы) (1250—1382) и Бөрйөт (таулы кавказ сығышылы) (1382—1517).
* [[1302 йыл]] — Ҡаһирәлә [[ер тетрәү]].
* [[1517]] — [[1914]] — Мысыр [[Ғосман дәүләте]] бойонһоноуында. Илдә төрөк [[паша]]лары хакимлек итә.
▲[[Рәсем:Cairo, evening view from the Tower of Cairo, Egypt, Oct 2004.jpg|left|thumb|300px| [[2004]] йыл.
== Иҫкәрмәләр ==
[[Категория:Мысыр]]
| |||