Карнак: өлгөләр араһындағы айырма

{{Яҡшы мәҡәләләргә кандидат}}

{{coord|display=title|25|43|7|N|32|39|27|E|type:landmark_region:EG}}

 

'''Карнак һарайы комплексы''' — ғәҙәттә '''Карнак''' тип атала — [[Мысыр|Мысырҙың]] [[Луксор]] ҡалаһынан йыраҡ булмаған, төрлө дәүерҙә төҙөлгән һәм төрлө ҙурлыҡтағы һарайҙар, ғибәҙәтханалар, пилондар һәм башҡа төҙөлөштәрҙән торған дәү комплекс. Комплекстың исеме Луксорҙан 2,5 километр йыраҡлыҡта урынлашҡан хәҙерге Әл-Карнак ауылынан алынған. Карнак һарайы [[Боронғо Мысыр|Боронғо Мысырҙа]] ''Ипет-Исут'' («Иң изге урын») тип аталған һәм мең ярым йыл дауамында Мысыр дәүләтенең төп табыныу урыны булған. Ул дүрт ҙур өлөштән тороп, [[Фива]] ҡалаһының өс төп Аллаһы — ҡояш Аллаһы [[Амон|Амон-Ра]], уның ҡатыны алиһә-әсә [[Мут]] һәм улдары [[Хонсу|Хонсуға]] бағышланған.

 

== Тасуирлау ==

Хәҙерге көндәрҙә Карнак һарайы исеме аҫтында билдәле ''Ипет-Исут'', «Иң изге урын», — асыҡ һауала урынлашҡан дәү музей, донъялағы иң ҙур дини табыныу урыны. Ул, бәлки, [[Ҡәһир (ҡала)|Ҡәһир]] эргәһендәге [[Гиза пирамидалары|Гиза пирамидаларынан]] һуң [[Мысыр|Мысырҙа]] икенсе иң йыш йөрөлгән тарихи урындыр.

 

 

=== Амон-ра биләмәһе ===

[[Фива|Фива ҡалаһы]] Ун беренсе династия дәүеренә тиклем ҙур әһәмиәткә эйә булмаған, һәм ғибәҙәтханалары сағыштырмаса бәләкәй булып, Фиваның тәүге аллаһы [[Монту|Монтуға]] бағышланған. Карнак һарайы урынында табылған, [[Амон]] аллаһы телгә алынған иң боронғо төҙөлөш Ун беренсе династия дәүеренә ҡарай. Мысыр [[гискостар]] баҫҡынлығынан һуң Фива батшалары хакимлығы аҫтында берләшкәс, Амон (мысыр теленән тәржемә иткәндә, ''«йәшерен»'' йәки ''«йәшерен алла»'') аллаһының ҡеүәте үҫә бара, ул әкренләп [[Боронғо Мысыр|Боронғо Мысырҙың]] [[Гелиополь]] ҡалаһының ҡояш аллаһы [[Ра]] менән ҡушыла һәм Амон-Ра аллаһына әйләнә.

 

 

=== Мут биләмәһе ===

Амон-Ра комплексының [[көньяҡ|көньяғында]] урынлашҡан был биләмә алиһә-әсә [[Мут]]ҡа бағышланған. Мут (Боронғо Мысыр телендә ''«әсә»'' һүҙен аңлата) — Фива ҡалаһының өс төп аллаһының береһе, һауа аллаһы, әсәлекте ҡурсалаусы, Ун һигеҙенсе династия хакимлығы осоронда, Фива ҡалаһы үҫеше мәлендә Амондың ҡатыны тип таныла башлай.