Бетон: өлгөләр араһындағы айырма

[[File:Concrete pouring.jpg|thumb|330px| Бетон һалыу]]

Бетон бәйләүес матдә төрө ([[цемент]]лы, [[силикат]]лы, [[гипс]]лы, [[шлаклы-һелтеле]], [[битум]]лы, полимерлы-цементлы) һәм тәғәйенләнеше (ғәҙәти, гидротехник, юл һәм аэродромдар өсөн, махсус тәғәйенләнешле — эҫегә, к‑таға сыҙамлы һ.б.), әҙерләү ысулы ([[монолит]], [[йыйылма]]) б‑са классификациялайҙар.

 

[[Башҡортостан]]да 13 б. башында <em>[[Турахан]] к</em><em>ә</em><em>ш</em><em>ә</em><em>н</em><em>әһ</em><em>ен </em>төҙөүҙә файҙаланыла; уның стеналары ярым бут һалыу системаһы м-н ҡоролған, йәғни ике параллель стена араһындағы ҡыуышлыҡ бутобетон (эзбизташ иҙелмәһендәге ваҡ таш) м-н тултырылған. Һуңынан Б. ҡулланыу өлөшләтә туҡтала һәм 19 б. 2‑се ярт., гидравлик бәйләүес матдәләр уйлап табылғандан һәм сәнәғәт портландцементын етештереү ойошторолғандан һуң, уны киң даирәлә файҙаланыу мөмкинлеге тыуа. 20 б. 50‑се йй. уртаһынан БР Төҙөлөш комплексы ғилми-тикшеренеү, проект-конструкторлыҡ һәм производство ин‑тында цементлы ауыр һәм еңел Б. етештереү технологияларын камиллаштырыу б‑са тикшеренеүҙәр алып барыла. [[Керамзит‑бетон]]дан ҡаплау плиталары, өс ҡатлы стена панелдәре, призматик, центрифугала тотолған ҡыуыш йомро һәм һуғыуға сыҙамлы свайҙар, күпертелгән полистиролдан айырыуса еңел, автоклавта әҙерләнгән күҙәүле, ваҡ төйөрлө (ҡомдан), еңел конструкция Б. алыу технологиялары уйлап табыла. Б. өсөн эффектив пластификаторҙар һәм күпертеүселәр (ЛИГФОЛ-01, ЛЕГПОР-01) эшләнә (Р.И.Буранғолов, Д.М.Хәбиров) һәм 90-сы йй. башынан төҙөлөштә ҡулланыла. 60—70-се йй. респ. Б. бөтә төрҙәрен һәм заманса технологиялар б‑са унан изделиелар (йыйылма тимер-бетон, ферма, балка, плита кеүек көсөргәнеште үҙенә алыусы конструкциялар, бетонлы стена таштары) етештереү; 90-сы йй. аҙ. алып — күҙәнәкле бетон (<em>Ө</em><em>ф</em><em>ө</em><em> т</em><em>ө</em><em>ҙ</em><em>ө</em><em>л</em><em>ө</em><em>ш материалдары комбинаты</em>) һәм айырыуса еңел полистирол күбекле Б. ([[Бәләбәй]], [[Күмертау]], Мәләүез, [[Өфө]] ҡҡ.) етештереү үҙләштерелә. 70-се йй. аҙ. алып [[Өфө]]лә торлаҡ йорттарҙың нигеҙен һалыуҙа свайҙар, [[Стәрлетамаҡ районы]]ндағы “Спартак” сусҡасылыҡ комплексын һәм “<em>Баш</em><em>ҡ</em><em>ортостан</em>” ҡошсолоҡ ф‑каһын төҙөүҙә өс ҡатлы стена панелдәре ҡулланыла. [[Полистирол]] күбекле Б. <em>полипропилен</em> етештереү корпустары (“<em>[[Өфөоргсинтез]]</em>”, 1995), “<em>Автонормаль</em>” з-дының ярҙамсы цехтары комплексы (Бәләбәй, 1995—98), <em>Каруан</em><em>һ</em><em>арай</em> (Өфө, 1998) һ.б. объекттарҙың монолит йылылыҡ үткәрмәүсе түбәләре эшләнә.</p>

 

[[Категория:Инженерлыҡ]]