Галактика: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:NGC 4414 (NASA-med).jpg|мини|300пкс|'''[[NGC 4414]]''', Вероника сәстәре [[йондоҙлоҡ|йондоҙлоғондағы]] спираль галактика, диаметры ≈17 [[Кпк]], [[Ер (планета)|Ерҙән]] ≈20 [[Мпк]] алыҫлыҡта]]
'''Гала́ктика''' ({{lang-grc|Γαλαξίας}} — һөтлө) — гигант, ҡара материя, йондоҙ-ара газ һәм туҙан, йондоҙҙарҙың гравитация көсө менән бәйле гигант системаһы. Галактика составындағы барлыҡ объекттар дөйөм масса үҙәге тирәләй хәрәкәт итә. <ref name="GiUanIntro-2">{{книга |автор=Sparke L. S., Gallagher III J. S. |заглавие= |оригинал=Galaxies in the Universe: An Introduction |ссылка=http://books.google.com/books?id=tzNF79roUfoC&hl=ru&source=gbs_navlinks_s |издание=2 |издательство=Cambridge University Press |год=2007 |страницы= |страниц=442 |серия= |isbn=0521671868}}{{v|2011|11|30}}</ref>{{sfn|Засов и Постнов|2006|с=290}}<ref name="Kononovich">{{книга |автор=Кононович Э. В., Мороз В. И. |часть=11.1. Объекты, принадлежащие нашей Галактике |ссылка часть= |заглавие=Общий курс астрономии |ссылка= |викитека= |ответственный=Иванов В. В. |издание=2 |место=М |издательство=Едиториал УРСС |год=2004 |страницы=433 |страниц=544 |серия= |isbn=5-354-00866-2 |тираж=3000}}{{v|2011|11|30}}</ref>.
 
== Масса һәм үлсәме ==
Галактиканың магнит ҡыры бар, уны ғәйәт ҙур энергия кисәксектәре ағымы - космик нурҙар киҫеп үтә. Галактика йондоҙҙары ҡатлаулы һәм шаҡтай төҙөк фигура хасил итеп, уның үҙәге шар һымаҡ ҡалынайып торған яҫы диск рәүешендә күренә.
 
Галактиканың диаметры 100 меңгә яҡын [[яҡтылык йылы]]н тәшкил итә (1 яҡтылык йылы - яҡтылык 1 йылда уҙған ара). Диск йондоҙҙарҙың сферик ассистемаһы (гало) менән әйләндереп алынған, уның радиусы 70 мең яҡтылык йылы самаһы. Үҙәк өлкәнән диск ситтәренә табан ғәйәт ҙур спираль тармактар һуҙылған. Галактиканың айырыуса яҡты йондоҙҙары күберәк шуларҙа тупланған. Ҡояш системаһы Галактика дискының симметрия яҫылығында тиерлек, үҙәктән радиустың өстән ике өлөшө самаһы йыраҡлыкта урынашҡан. [[Ер (планета)|Ерҙән]] күҙәтеүсе дискты «ҡабырға» йүнәлешендә ҡараһа, йондоҙҙарҙың тоташ таҫма булып яҡтырып тороуын, бөтә күкте солған алған [[Ҡош юлы]] (Галактиканың икенсе исеме) хасил итеүен күрә. Галактиканың массаһы бик ҙур, сама менән 3•10 41 кг.
 
== Формаһы һәм составы ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Галактика» битенән алынған