Перу: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
68 юл:
'''Перу Республикаһы''' ({{lang-es|República del Perú}} {{IPA|[reˈpuβlika ðel peˈɾu]}}, {{lang-qu|Piruw Mama Llaqta}} {{IPA|[piˈruw ˈmama ˈʎaχta]}}, {{lang-ay|Piruw Suyu}} {{IPA|[piˈruw ˈsuju]}})— Көньяҡ Америкалағы дәүләт. Төньяҡ-көнбайыштан Эквадор, төньяҡтан Колумбия, көнсығыштан Бразилия, көньяҡ-көнсығыштан Бризилия һәм Уили менән сиктәш. Ярҙары тымыҡ океан менән йыуыла. Майҙаны буйынса, Бразилия һәм Аргентинанан ҡалышып, өсөнсө урында.
==Инкылар дәүләте ==
Перу — Көньяҡ американың археология музейы, боронғо [[цивилизация]]лар, боронғо индеецтар цивилизацияһы иле, уларҙың ҡаҙаныштары хәҙерге кешене лә таң ҡалдыра. Инкылар үҙ дәүләтен төҙөгәнгә тиклем үк әле,бынд унға яҡын цивилизация булған. Уларҙың һәләк булыу сәбәптәре әле лә асыҡланмаған.
[[XII быуат]]та [[Урубамба]] йылғаһы үҙәнендә инкылар дәүләте барлыҡҡа килә. Инкылар этнос түгел, ә хакимлек итеүсе синыф. Биш быуат эсендә инкыларҙың [[Тауантинсуйу]] дәүләте Колумбҡа тиклем Америкала иң ҙур империя була.
Хужалыҡ итеүҙең төп тармағы — ер эшкәртеү. Ерҙе таяҡтар менән йомшарталар, [[һабан]]ды улар белмәй. [[кукуруз|Миасс]], [[маниока]], [[картуф]], [[помидор|таматтар]], [[ҡуҙаҡлылар]], [[тәмәке]] һәм [[мамыҡ (үҫемлек)|мамыҡ]] үҫтерәләр. Йорт хайуандарынан [[лама]]лар үрсетәләр. Халыҡ, мамыҡ һәм төн туҡымалар туҡыу, [[көршәк эшләү]] (көршәксе түңәрәген ҡулланмайынса), алтын, көмөш, баҡыр һәм бронза эшкәртеү кеүек һөнәрҙәр менән мәшғүл.
==Испан яулап алыуы==
Боронғо Перу индеейтарының күп һәйкәл-ҡомартҡылары испан яулап алыуҙары замананда емерелгән. Инкыларҙың ҡомартҡылары һәм һарыйҙары урынына испандар католик сиркәүҙәр, монастырҙар, үҙҙәренең һарыйҙарын һаландар. шулай ҙа инкылырҙың рухи мәҙәниәте урарҙың ңәҫелдәре тарафынан ауыҙ-тел ижады, көй,бейеү рәүешендә, кейемдәрҙә һәм көнкүрештә һаҡланған.
==Географияһы==
Илдең климаты сиктән тыш төрлө һәм ҡапма-ҡаршылыҡлы. [[Тымыҡ океан]] янында түбәләре ҡар менән ҡапланған [[Анд]] тауҙары башлана. Уңдырышлы ерҙәр [[сүллек]]тәр менән алышына. Арырыҡ Амазония урмандары башлана.
Тәбиғәт шарттары буйынса Перу өс өлөшкә бүленә. Яр буйын коста тип атайҙар. Диңгеҙ буйы тигеҙлеге океан буйлап тар ғына (80 километрҙан 180 километрға тиклем) һыҙат булып 1600 километрға һуҙыла. Ул [[тропик сүллектәр зонаһы]]нда ята.
Сүллектәр эргәһендә [[Анд]] тауҙары күтәрелә. Илдең был яғыг Сьерра тип атайҙар. Йылға үҙәндәре тауҙарҙы айырым һырттарға бүлгеләй. Һырттар араһында бик бейектә яҫы таулыҡ ята.
Перуның көнсығыш өлөшө — Сельва тип атала. Сельва икһеҙ-сикһеҙ урмандар менән ҡапланған. Уның аша мул һыула Амазанка һәм күп һанлы ҡушылдыҡтары ағып ята.
== Әҙәбиәт ==
Юл 84 ⟶ 103:
|тираж = 65 000
}} (обл.)
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
== Һылтанмалар ==
| |||