Джордано Бруно: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Xqbot (фекер алышыу | өлөш) ә робот добавил: ar, ast, bat-smg, bg, bn, br, bs, ca, cs, cy, da, el, eml, eo, es, et, ext, fa, fi, fr, gl, he, hr, hu, id, is, it, ja, ka, kaa, kk, ko, ku, la, lb, lt, lv, mk, nap, nl, nn, no, pl, pt, ro, scn, sh, simple, sk, sl, sq, sr, |
||
1 юл:
'''Джорда́но Бру́но''' ({{lang-it|Giordano Bruno}}; исеме: ''Филиппо'', ҡушаматы — ''Бруно Ноланец''; [[1548]] йылда, [[Неаполь]] янындағы [[Нола]] ҡалаһында тыуған — [[1600]] йылдың [[17 февраль]]ендә
Католик дини хеҙмәткәре булараҡ, Джордано Бруно [[неоплатони́зм]] йүнәлешен үҫтерә, [[Коперник]] тәғлимәтенә яңы аңлатма бирә.
Бруно үҙе йәшәгән заманды күпкә үҙып киткән күҙаллауҙар биргән, был фараздар һуңынан астрономик асыштар менән нигеҙләнгән:
=== Бала сағы ===
Филиппо Бруно [[1548]] йылда Неапольдән йыраҡ түгел Нола тигән төбәктә тыуа. 11 йәшендә уны [[әҙәбиәт]], [[логика]] һәм [[диалектика]]ны өйрәнергә Неапольгә алып киләләр. [[1563]] йылда 15 йәшендә ул Изге Доминака монастырына уҡырға килә. Бына [[1565]] йылда монах дәрәжәһен һәм Джоржано ҡушаматын ала. Тиҙҙән йәндең кәүҙәлә булыуына, [[Дева Мария]]ның яралғыланыуына шикләнгән өсөн етәкселәр уның эшмәкәрлеген тикшерә башлай. Тикшереү һөҙөмтәләрен көтөп тормайса Римгә ҡаса, хәүефһеҙерәк тип [[Италия]]ның төнъяғына күсенә. Бында ул дәрес биреп эшләй башлай, бер урында ярты йылдан артыҡ булмай.
=== Европа буйлап гиҙеү ===
Башта 35 йәшлек философ [[Лондон]]да, һуңынан Оксфордта, ундағы профессорҙар менән бәхәсләшкәндән һуң киренән [[Лондон]]ға күсә. Бер нисә хеҙмәтен яҙа, улар араһында иң мөһиме — «Ғәләмдең һәм донъның сикһеҙ булыуы тураһында» ([[1584]] йыл). [[Англия]] хөкүмәтенең ҡурсалауына ҡарамаҫтан, ике йылдан һуң, [[Франция]]ға ҡасырға мәжбүр була. Һуңынан [[Германия]]ла уға лекциялар уҡыу тыйыла. Бруно үҙенә дошмандар таба торған иҫ киткес һәләткә эйә була. Ул аҡылы ҡабул итмәгән барлыҡ ғөрөф-ғәҙәттән баш тарта, бәхәсләшеүсегә туранан-тура уның ахмаҡ, йүләр булыуын әйтә. Үҙен донъя гражданины, Ҡояш һәм Ер улы, академияһыҙ академик тип иҫәпләй.
=== Суд һәм үлеме ===
1591 йылда йәш аристократ Джованни Мочениго
Тиҙҙән Джованни Мочениго менән мөнәсәбәттәре боҙола. [[1592]] йылдың [[25 май]]ында Мочениго [[Венеция]] [[инквизиция]]һына ялыу ебәрә. <ref>[http://www.lib.ru/HRISTIAN/ATH/inquisit.txt Инквизиция перед судом Истории]</ref><ref>Джордано Бруно перед судом инквизиции (Краткое изложение следственного дела Джордано Бруно) // Вопросы истории религии и атеизма, [[1958]], с. 349—416.</ref> Бынан һуң [[философ]] ҡулға алына. Урындағы [[инквизиция|инквизиторҙар]] уны фекеренән баш тартырға күндерә алмай [[Рим]] коллегаларына тапшыра.
7 йыл төрмәлә ултырғандан һуң, [[1600]] йылдың [[17 феврал]]ендә Джорда́но Бру́но хөр фекерлелек өсөн [[католик сиркәү]] тарафынан [[ересь|еретик]] булараҡ [[инквизиция]] усығында яндырыла. [[
Өс йөҙ йыл үткәс, [[1889]] йылда Джодано Бруно яндырылған урында һәйкәл ҡуйыла.
Әммә, дүрт йөҙ йыл үткәстә Рим [[католик сиркәү]]енең башлығы уңы аҡлау мәсьәләһе менән килешмәй. .<ref>«Папа Иоанн-Павел со мной говорил по-русски. Он сказал мне, что мое предложение реабилитации Джордано Бруно принять нельзя, так как Бруно в отличие от Галилея осужден за неверное теологическое утверждение, будто его учение о множественности обитаемых миров не противоречит Священному Писанию. „Вот, дескать, найдите инопланетян — тогда теория Бруно будет подтверждена и вопрос о реабилитации можно будет обсудить“». Андрей Ваганов [http://www.ng.ru/education/2001-12-27/11_jazz.html История джаза — вместо курса алгебры]. Интервью с академиком [[Арнольд, Владимир Игоревич|Владимиром Арнольдом]] // «[[Независимая газета]]», 2001-12-27</ref><ref>«В. ГИНЗБУРГ: Джордано Бруно они не реабилитировали, так сказать, потому что…». Светлана Сорокина [http://echo.msk.ru/programs/sorokina/41192/ Прямой эфир радиостанции «Эхо Москвы»]. Интервью с академиком [[Виталий Гинзбург|Виталием Гинзбургом]] // «[[Эхо Москвы]]», 15.01.2006</ref>
[[
== Әҙәбиәт ==
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
* Философско-религиозные истоки науки. Отв. редактор П. П. Гайденко. М.: Мартис, 1997.
* Ордине Нуччо. Границы тени. Литература, философия и живопись у Джордано Бруно. Пер. с итальянского А.А. Россиуса. Спб., 2008.-407 с.
62 юл:
[[Категория:Шәхестәр]] [[Категория:Философия]] [[Категория:Астрономия]]
[[ar:جوردانو برونو]]
[[ast:Giordano Bruno]]
[[bat-smg:Giordano Bruno]]
[[bg:Джордано Бруно]]
[[bn:জর্দানো ব্রুনো]]
[[br:Giordano Bruno]]
[[bs:Giordano Bruno]]
[[ca:Giordano Bruno]]
[[cs:Giordano Bruno]]
[[cy:Giordano Bruno]]
[[da:Giordano Bruno]]
[[de:Giordano Bruno]]
[[el:Τζιορντάνο Μπρούνο]]
[[eml:Giordano Bruno]]
[[en:Giordano Bruno]]
[[eo:Giordano Bruno]]
[[es:Giordano Bruno]]
[[et:Giordano Bruno]]
[[ext:Giordano Bruno]]
[[fa:جوردانو برونو]]
[[fi:Giordano Bruno]]
[[fr:Giordano Bruno]]
[[gl:Giordano Bruno]]
[[he:ג'ורדנו ברונו]]
[[hr:Giordano Bruno]]
[[hu:Giordano Bruno]]
[[id:Giordano Bruno]]
[[is:Giordano Bruno]]
[[it:Giordano Bruno]]
[[ja:ジョルダーノ・ブルーノ]]
[[ka:ჯორდანო ბრუნო]]
[[kaa:Giordano Bruno]]
[[kk:Бруно, Джордано]]
[[ko:조르다노 브루노]]
[[ku:Giordano Bruno]]
[[la:Iordanus Brunus]]
[[lb:Giordano Bruno]]
[[lt:Giordano Bruno]]
[[lv:Džordano Bruno]]
[[mk:Џордано Бруно]]
[[nap:Giordano Bruno]]
[[nl:Giordano Bruno]]
[[nn:Giordano Bruno]]
[[no:Giordano Bruno]]
[[pl:Giordano Bruno]]
[[pt:Giordano Bruno]]
[[ro:Giordano Bruno]]
[[ru:Джордано Бруно]]
[[scn:Giordanu Brunu]]
[[sh:Giordano Bruno]]
[[simple:Giordano Bruno]]
[[sk:Giordano Bruno]]
[[sl:Filippo Giordano Bruno]]
[[sq:Giordano Bruno]]
[[sr:Ђордано Бруно]]
[[sv:Giordano Bruno]]
[[sw:Giordano Bruno]]
[[szl:Giordano Bruno]]
[[ta:கியோர்டானோ புரூணோ]]
[[te:జోర్డానో బ్రూనో]]
[[tr:Giordano Bruno]]
[[uk:Джордано Бруно]]
[[ur:گیوردانو برونو]]
[[vi:Giordano Bruno]]
[[vo:Giordano Bruno]]
[[war:Giordano Bruno]]
[[zh:焦爾達諾·布魯諾]]
| |||