Хуго де Фриз: өлгөләр араһындағы айырма

<div align="center" style="background-color: #DDEECC" title="">Ҡайһы бер атамаһы авторы [[ботаника]] [[Таксон|такса]]. Буласаҡ [[Международный кодекс ботанической номенклатуры|ботаника]] (''[[Биноминальная номенклатура|''бина'']]'') номенклатурала был исемдәр менән тулыланды [[Список ботаников-систематиков|ҡыҫҡартыу]] '''«[[species:de Vries|Vries de]]<nowiki/>»'''.<br /><br /><br /><br />[https://www.ipni.org/?q=name%20author%3Ade+Vries '''Был таксондар исемлеге'''] сайты ''[[International Plant Names Index|IPNI]]''<br /><br /><br /><br />[https://www.ipni.org/a/11273-1 '''Шәхси бите'''] сайты ''[[International Plant Names Index|IPNI]]'' <br /><br /><br /><br />

'''Де Фриз''' , Хуго <ref name="bse" />. ({{Lang-nl|Hugo de Vries}} [Врис Хюго де], 1848-19351848—1935) — [[Нидерланд|голланд]] [[Ботаника|ботанигы]]<ref name="bse">{{БСЭ3|Де Фриз Хуго|7}}</ref>. [[Генетика]] фәненә нигеҙ һалыусыларҙың береһе{{Sfn|Циммер|2020}}.

Лейден университетында белем ала. Шунда 1866 йылдан алып [[ботаника]] буйынса ла белем ала һәм 1870 йылда диплом эшен яҡлай. Диплом эше йылылыҡтың [[Үҫемлектәр|үҫемлек]] тамырҙарына йоғонтоһон өйрәнеүгә бағышлана.

Бер нисә ай Гейдельберг университетында [[химия]] һәм [[физика]] буйынса лекциялар тыңлай һәм Вюрцбургта Юлиус Закстың .лабораторияһында эшләй.

1878-19181878—1918 йылдарҙа [[Амстердам университеты]]<nowiki/>нда профессор, шулай уҡ Амстердам ботаника баҡсаһында директор булып эшләй<ref name="bse">{{БСЭ3|Де Фриз Хуго|7}}</ref>. Бынан һуң ул . үҙенең Люнтерндағы имениеһында <ref name="bse" />эшләүгә күсә.

[[1877 йыл|1877 йылда]] да 1877 йылда тәү башлап үҫемлектәрҙең осмотик баҫымдарын үлсәп, фәнгә плазмолиз һәм деплазмолиз төшөнсәләрен индерә<ref name="bse">{{БСЭ3|Де Фриз Хуго|7}}</ref>.

[[1900 йыл]]<nowiki/>да К. Э.  Корренс һәм Э.Чермак-Зейзенегг (1871-19621871—1962) менән бер үк ваҡытта Грегор Мендель закондарын асҡан һәм тағын бер тапҡыр уларҙың дөрөҫлөгөн раҫлаусы дәлил өҫтәгән.

Ишәк ҡолағы (ослинник , лат. Oenothera) үҫемлегенә хас үгәреүсәнлек күренештәрен күҙәтеп, [[Төр (биология)|төр]] яңы төрҙәргә тарҡалырға мөмкин тигән һығымтаға килә, Был күренеште де Фриз мутация тип атай. Ул [[Төр (биология)|биологик төр]] ваҡыты менән мутация хәленә дусар була тип иҫәпләй. Мутация тәғлимәтенә нигеҙ һала<ref name="bse">{{БСЭ3|Де Фриз Хуго|7}}</ref>.

Де Фриз яңы төрҙәр [[Чарльз Дарвин|дарвин]]<nowiki/>истар һанағанса өҙлөкһөҙ флуктуация үҙгәрештәрен туплау юлы менән түгел, ә бер төрҙән икенсеһенә әйләндереүсе киҫкен үҙгәрештәр юлы менән барлыҡҡа килә тигән һығымта яһай.

Быға тиклем үк бындай фекерҙе рус ботанигы С. И.  Коржинский әйткән булған, әммә ул де Фриз кеүек үҙенең ҡараштарын ныҡлы фактик материал менән нығытмаған.

Ҡапыл икенсе төрҙәрҙе барлыҡҡа килтереүсе был үҙгәрештәрҙе де Фриз мутация тип атай.

Бындай мутацион үҙгәрештәргә эйә булған төрҙө де Фризгә оҙаҡ эҙләргә тура килгән. Бары Амстердам эргәһендәге Хилверсюм тигән ерҙә (1886) ишәк үләненгә тап була ( Ослинник Ламарка , лат. Oenhotera lamarkana).

Был төр үҫемлектәрҙә де Фриз [[эволюция]] тураһында .үҙ ҡараштарына тулыһынса тап килгән билдәләрҙе тапҡан. Һуңынан асыҡланыуынса, {{Bt-ruslat||Oenothera}} ырыуына ҡараған төрҙәргә [[:ru:Транслокация|транслокация]] (тип хромосомных перестроек). буйынса полиморфизм күренеше хас.

Төрлө транслокациялар йыйылмаһына эйә булған үҫемлектәрҙе ҡауыштырыу һәм артабан нәҫелдәрендә тарҡалыш биреүе һөҙөмтәһендә төрлө структуралы [[Хромосома|хромосомаларға эйә булған]] тоҡом алына. Был уларҙың фенотипик үҙгәрештәренә килтерә.

Эволюцияның һикерешле барыуы тураһында де Фриздың ҡараштары артабан сальтационизм тәғлимәтендә үҫеш ала.

1970 йылда Халыҡ-ара астрономия союзы [[Ай (юлдаш)|Ай]]<nowiki/>ҙың кире яғындағы кратерға Хуго де Фриз исемен бирә.

* ''The Mutation Theory: the Origin and in the Kingdom of on Vegetable Experiments Observations Species'' (немец баҫмалары, 1900-19031900—1903), (инглиз баҫмаларында, 1910-19111910—1911).