Ижек: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
54 юл:
элизия (бер-береһе менән яраша алмаған һуҙынҡыларҙың береһенең төшөп ҡалыуы).
== Башҡорт телендә ижек ==
Башҡорт телендә ижектәр бер ижекле лә, күп ижекле лә була. Айырым осраҡтарҙа һүҙ башындағы яңғыҙ һуҙынҡы ла ижек яһай.
Миҫалдар: ''а-тай, и-ләк, е-те''.
Яңғыҙ тартынҡы ижек яһай алмай.
Һуҙынҡы өнгә тамамланған ижек асыҡ ижек тип атала.
Миҫалдар: ''ки-тә, ба-ра-һы.''
Тартынҡы өнгә тамамланған ижек ябыҡ ижек була.
Миҫалдар: ''таш-тар, шат-лыҡ, ғү-мер-лек''.
Һүҙҙе юлдан юлға күсергәндә бер һүҙынҡынан торған ижек юл аҙағында ҡалдырыла алмай. Мәҫәлән: ''у-саҡ, ә-сәй, а-лыу, у-ҡытыусы'' кеүек һүҙҙәрҙә юлдан юлға күскәндә тәүге ижек юл аҙағында тороп ҡалмай.
== Өндәргә ҡарап бүленеш ==▼
Һүҙ күп ижекле булып, ул ижектәрҙең береһе көслөрәк әйтелә һәм баҫымлы ижек тип атала; ул һүҙҙә берәү генә була.
Көсһөҙ әйтелә торған ижек баҫымһыҙ ижек тип йөрөтөлә.
▲=== Өндәргә ҡарап бүленеш ===
Ижектәр бер, ике, өс, дүрт өндән торорға мөмкин. Һуҙынҡы һәм тартынҡы өндәрҙең килеү тәртибенә ҡарап, [[башҡорт теле]]ндә 6 төрлө ижек булыуы мөмкин.
* Бер һуҙынҡынан торған.
Юл 65 ⟶ 78:
=== Асыҡ һәм ябыҡ ижектәр ===
Әгәр ҙә ижек һуҙынҡыға тамамланһа, асыҡ ижек тип атала, әгәр ҙә тартынҡыға бөтһә, ябыҡ ижек була.
== Ҡулланылышы ==
=== Юлдан юлға күсереү ===
Юл 76 ⟶ 90:
Метрик шиғыр төҙөлөшө. Был төрҙә ижектәрҙең һанына һәм урынына уларҙың оҙонлоғо ла иҫәпкә алына.
Тоник шиғыр төҙөлөшө . Был осраҡта баҫымлы ижектәр һанын һәм урыны ла, уларҙың баҫымһыҙ ижектәр менән бәйләнеше лә иҫәпкә алына.
== Һылтанмалар ==
{{иҫкәрмәләр |refs=
{{sfn|Лингвистический энциклопедический словарь|1990|loc=статья слог|name="les_slog"}}
{{sfn|Русский язык: краткий теоретический курс|2006|loc=раздел слог|name="litnevskaya_slog"}}
{{sfn|Звуковой строй современного русского языка|1977|name="bondarko"}}
{{sfn|Российская грамматика|1765|loc=Параграф 107|name="lomonosov_107"}}
==Әҙәбиәт==
* Усманова М.Ғ., Абдуллина Ф.Ф. Башҡорт теле. Өфө-2000йыл ISBN 5-295-02619-1
| |||