Ҡулаев Мөхәмәтхан Сәхипгәрәй улы: өлгөләр араһындағы айырма

== Биографияһы ==

Мөхәмәтхан Сәхипгәрәй улы (Мстислав Александрович) Ҡулаев 1873 йылдың 7 февралендә [[Ырымбур губернаһы]] [[Орск өйәҙе]] Үҫәргән улусының (хәҙерге [[Ырымбур өлкәһе]] [[Ҡыуандыҡ районы]]) [[Ейәнсура]] ауылында тыуған. Әсәһе ''Йәнифә Садыҡ ҡыҙы'' һәм атаһы ''Сәхипгәрәй Муса улы'' урта хәлле крәҫтиәндәре булғандар<ref name="Сибагатова Р., Ураксин З.">{{cite web |url=http://www.hrono.ru/text/2007/ura02_07.html|title=''Сибагатова Р., Ураксин З.'' Ученый, политик и врач|date=2007|publisher=[[Бельские просторы]]|accessdate=2015-09-05}}</ref><ref name="Псәнчин В. Ш.">{{статья|автор= [[Псәнчин Вәли Шәғәли улы|Псәнчин В. Ш.]]|заглавие= М. Ҡулаев — дәүләт эшмәкәре һәм телсе ғалим|ссылка= |язык = |издание = [[Ватандаш (журнал)|Ватандаш]]|тип = |год= 1997|том = |номер= 9|страницы= 131—138|doi= |issn= 1683-3554}}</ref>. Ҡартатаһы — ''Муса Торһонбай улы'' башҡорттарҙың үҙ ирке өсөн көрәштә ҡатнашып, ситтә йөрөп вафат була<ref name="Псәнчин В. Ш."/>. Сығышы менән [[Үҫәргән]] ырыуы [[башҡорттар]]ынан<ref>{{статья|автор= [[Ғәләүетдинов Ишмөхәмәт Ғилметдин улы|Галяутдинов И. Г.]]|заглавие= Из истории языковых и культурных процессов в Башкортостане в XIX — начале XX вв|ссылка= http://www.vatandash.ru/index.php?article=100|язык=|издание=[[Ватандаш (журнал)|Ватандаш]]|тип=|год=2000|том=|номер=12|страницы=|doi=|issn= 1683-3554}}</ref>{{sfn|Рәшит Шәкүр|2005|c.=}}.

[[Башҡорт теле]]нең фонетикаһын, морфологияһын, синтаксисын, лексикологияһын өйрәнә. Туған телдең өндәрен, уларҙың үҙенсәлектәрен тикшереп һәр өнгә хәрефтәр билдәләй. 1912 йылда Ҡазанда «Башҡорттар өсөн өн әйтелеше нигеҙҙәре һәм әлифба» ({{lang-ru|«Основы звукопроизношения и азбука для башкир»}}) исемле китабын донъяға сығара. Уның был китапта урын алған башҡорт алфавиты 34 хәрефтән тора, башҡорт өндәрен тулыһы менән сағылдырыр өсөн, [[кириллица]] хәрефтәре менән бергә [[Грек алфавиты|грек графикаһы]] ҡулланылған<ref name="Галяутдинов И. Г., Псянчин В. Ш., Сынбулатова Ф. Ш.">{{БЭ2013У|index.php/prosmotr/8-spisok/9640-bukvar|Букварь|автор=[[Ғәләүетдинов Ишмөхәмәт Ғилметдин улы|Галяутдинов И. Г.]], [[Псәнчин Вәли Шәғәли улы|Псянчин В. Ш.]], Сынбулатова Ф. Ш.}}{{ref-ru}}</ref>.

 

 

Рәсәй фәндәр академияһы [[Өфө фәнни үҙәге]]нең Ғилми архивында Ҡулаевтың «Башҡорт теленең ҡылымдары», «Үҫәргән башҡорттары теле грамматикаһы», «Башҡортса-русса һүҙлек», «Башҡорт теленең һүҙбәйләнеше», «Үпкә туберкулёзын диагностикалау буйынса очерктар» һ. б. күп кенә баҫылмаған ҡулъяҙмалары һаҡлана<ref name="Башинформ"/><ref name="Ниғмәтуллина З."/>.