Ленин һәйкәлдәре (Шахты)
Шахта ҡалаһында Ленин һәйкәлдәре — совет сәйәси һәм дәүләт эшмәкәре, бөтә донъя тарихында беренсе социалистик дәүләткә нигеҙ һалыусы В.И.Ленин һәйкәлдәре.
| Һәйкәл | |
Памятник В. И. Ленину
| |
| |
| Ил | Россия |
| Город | город Шахты Ростовской области |
| Координаталар | 47.111889/N/39.423919/E |
|
Рәсәй Федерацияһының мәҙәни мираҫы, объект № 6100148000 |
Тарихы үҙгәртергә
 Тышҡы һүрәттәр
| |
|---|---|
|
Памятник Ленину у здания администрации города на на улице Советская |
Совет власы осоронда СССР-ҙың күп ҡалаларында В.И.Ленин һәйкәлдәре ҡуйыла. Уларҙың бер өлөшө мәҙәни мираҫ объекты булып таныла. Шахты ҡалаһында нисә һәйкәл ҡуйыла
Ҡалала һәм уның тирәһендәге ҡасабаларҙа В.И. Лениндың алты һәйкәле төҙөлә: ҡала паркындағы һәйкәл, дауахана бинаһы янында, Совет урамында, Машиналар төҙөү заводының элекке биләмәһендә (2012 йылдың октябрь айында юғала), Аютинский ҡасабаһында[1], поселке Майский[2].
Беренсе һәйкәл 1936 йылда төҙөлә. Һәйкәлдең авторы архитектор Андреев, рәссамдар Листопадов һәм Попов. Лениндың бронза скульптураһы гранит постаментҡа ҡуйыла. Скульптураның бейеклеге 5,5 метр самаһы тәшкил итә.
Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында, 1942 йылда немецтар юлбашсының һәйкәлен шартлата, әммә һәйкәлдең архитектура ансамбле зыян күрмәй.
1945 йылда Шахты ҡала башҡарма комитеты Мәскәү ҡалаһына емерелгән һәйкәлдең тергеҙеү проектына заказ бирә. Скульпторҙар Попов һәм Шульц скульптураның эскизын әҙерләй, ул СССР Хөкүмәте тарафынан раҫлана.
Яңы һәйкәл ҡаланың Үҙәк майҙанында — Ленин исемендәге майҙанда урынлаштырыла. Яңы һәйкәл ике тапҡыр урынын алыштыра[3].
1948 йылда Ленин исемендәге майҙанда яңы эскиз буйынса төҙөлгән һәйкәлде асыу тантанаһы үтә. Яңы бронза һәйкәлдә юлбашсы һуғыштан алдағы һәйкәлдән айырмалы рәүештә күтәргән уң ҡулын төшөргән килеш һүрәтләнә.
Бронза һәйкәл һуғыштан алдағы һәйкәлдең постаментына урынлаштырыла. Йөҙө менән юлбашсы «Аврора» кинотеатры яғына боролған. Әммә был һәйкәл дә һуңғы скульптура варианты булмай.
1957 йылда Шахты ҡалаһы Каменская өлкәһенең үҙәге булғас, уның төп майҙанында Советтар Йортоноң ҙур бинаһын төҙөйҙәр. Советтар Йорто алдынада майҙанды төҙөкләндерәләр, шул ваҡытта Ленин һәйкәлен Совет урамына күсерәләр, шулай уҡ йөҙөн 95 градусҡа бороп ҡуялар. Элекке архитектура ансамбле һүтелә һәм ҡала паркына күсерелә.
2015 йылдың 12 ноябрендә Шахты тыуған яҡты өйрәнеү хакимиәте янған «Күмер сәнәғәте тарихы музейының» бинаһы биләмәһенән ҡала музейы ихатаһына экспонатты — В. И. Ленин һәйкәлен сығара[4].
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- Новиков, С. А. Дань уважения или престижа ради?: [о судьбе памятника В. И. Ленину в городе Шахты]/ С. А. Новиков, нач. Центра хранения архивных документов // Шахтинские известия. — 1997. — № 33 (15 авг.). — С. 2.
- Газета "Ленинское знамя" №55 от 18 марта 1972 года, статья "Отлитый в бронзу великий образ".
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Памятники истории и культуры. Официальный сайт Департамента культуры г. Шахты.
- Памятники В. И. Ленину.
- Город Шахты в исторических памятниках: краеведческий очерк
- История города Шахты в газетной летописи 2017 йыл 4 март архивланған.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Шахты (пос. Аютинский)
- ↑ Шахты (пос. Майский)
- ↑ Шахты. Памятник Владимиру Ильичу Ленину 2019 йыл 2 апрель архивланған.
- ↑ Памятни В. И. Ленину