Беренсе Вишеград съезы

Беренсе Вишеград съезы — 1335 йылдың октябрь һуңында — ноябрь башында венгр ҡалаһы Вишеградта ойошторолған Европа монархтарының съезы. Унда Көнсығыш Европаның өс монархы: Чехия короле Ян I (Иоһанн Люксембургский), Венгрия короле Карл I Роберт (осрашыу инициаторы) һәм Польша короле Казимир III ҡатнашҡан. Габсбургтарға ҡаршы коалиция төҙөү һәм Ян I-нең, Силезияға чех суверенитетын таныу һәм 20 мең прага грошын (аҡса берәмеге) өҫтәп түләүгә алмашҡа, Польша тажына дәғүә итеүҙән баш тартыуы мәсьәләләре ҡаралған.

Ваҡиғалар барышы

1300 йылда Чехия короле Вацлав II-гә таж кейҙерелгән һәм ул поляк короле тип иғлан ителә, һәм, тәхеткә Вацлав вариҫтары дәғүә итеү мөмкинлеге барлыҡҡа килгәнлектән, был хәл хакимлыҡ итеүсе Пясты поляк династияһы вәкилдәрен борсоуға һалған. Был низағтысисеү маҡсатында, монархтар килешеүгә ҡул ҡуйыу тураһында һөйләшеүҙәр башлаған, аралашсы сифатында венгр короле Карл I Роберт сығыш яһаған.

Тренчин конвенцияһын әҙерләгәндән һуң, 1335 йылдың көҙөндә Вишеградта өс монархтың осрашыуы булған, һәм унда чех короле Ян I-нең Польша тажына һәм бөтөн Польшаға дәғүәләшмәүен раҫлап ҡуйғандар, шуға алмашҡа вәғәҙә ителгән 20 мең грош күләмендә аҡсалата компенсация түләгәндәр һәм Силезия герцоглығында чех хакимлығын танығандар. Был осрашыуҙың иң төп ҡаҙанышы — Габсбургтар династияһына ҡаршы оҙаҡ көтөлгән оборона союзын һәм Венаны урап үткән яңы сауҙа маршруттары барлыҡҡа килтереү килешеүҙәрен төҙөү.

Эҙемтәләре

• Силезия 1742 йылға саҡлы, уны Пруссия короллегенә ҡушҡансы, чех тәхете хакимлығында торған, һәм силезия ерҙәренең күп өлөшө тик Икенсе бөтә донъя һуғышынан һуң ғына Польша составына кире ҡайтҡан (әлеге ваҡытта Силезияның кескәй генә бер өлөшө Чехияға ҡарай).
• 1335 йылдың 6 декабрендә, килешеүгә ҡул ҡуйғандан һуң, польша короле Казимир III һәм Чехия короле Ян I Прагаға килгән, һәм, йылъяҙмаларҙан билдәле булғанса, Польша королен бик хөрмәтләгәндәр, ул иғтибар үҙәгендә булған.
• 1339 йылда икенсе Вишеград съезында Польша королен һайлағандар.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Икенсе Вишеград съезы
• Вишеград төркөмө
• Тренчин конвенцияһы
• Намыслувский килешеүе

Әҙәбиәт

• RÁCZ, György. Visegrád 1335 [online]. 2019 йыл 30 май архивланған. Bratislava: International Visegrad Fund, 2009, [cit. 2013-08-02]. On-line book 2019 йыл 30 май архивланған..  (инг.)  (чех.)  (словак.)  (венг.)  (пол.)  (лат.)