Барҡылдаҡ

Барҡылдаҡ
Фәнни классификация
Батшалыҡ: Хайуандар Тип: Хордалылар Класс: Ҡоштар Отряд: Турғай һымаҡтар Ғаилә: Барҡылдаҡтар Ырыу: Барҡылдаҡтар Төр: Барҡылдаҡ
Латинса исеме
Turdus viscivorus (Linnaeus, 1758)
ITIS 563619 NCBI 301543

Барҡылдаҡ ( урыҫ.деря́ба, лат. Turdus viscivorus) — турғай һымаҡтар отрядынан булған сыбар буҙ төҫтәге урманда йәшәүсе һайраусы ҡош.

Халыҡ-ара Ҡыҙыл китап Ҙур хәүеф янамай IUCN 3.1 Least Concern : / 147266

Turdus viscivorus

Ҡылыҡһырлама

Сыйырсыҡтан ҙурыраҡ. Яңғыҙ һәм күмәкләшеп йөрөйҙәр. Кешене күреп ҡалһа, тырҡылдап баш осонан оса башлай. Һырты көрәнһыу һоро. кәүҙәһенең аҫ яғы эре генә тамсы һымаҡ ҡара таптарп менән сыбарланған аҡ төҫтә. Йырсы барҡылдаҡтан ҙурыраҡ булыуы менән айырыла. Тауышы көслө "барррҡ- барррҡ! Төрлө тауыш менән һыҙғырып һайрай..

Йәшәү урыны

Барҡылдаҡ Үҙәк Европаның урмандарында, парк, скверҙарында осрай. Ҡоштарҙың күпселеге ҡышҡа көньяҡ-көнбатын Европаға күсенә. Парлашып аялайҙар. Оя эсен сөрөкләнгән ағас менән һылап сығалар. Ҡайһы саҡта ҡыҙыл балсыҡ менән һылайҙар. Урмандарҙа йәшәй. Күсмә ҡош. Киң таралған. Ағас ботаҡтарына оялай.

Туҡланыуы

Еләк, ағас һәм үлән орлоҡтары меән туҡлана. Яҙғыһын һәм йәйгеһен төрлө бөжәктәр аулай.

Үрсеүе

Инә ҡош ҡара таплы 4-6 бөртөк алһыу йомортҡа һала һәм ике аҙнаға яҡын баҫа. 12-15 көндән ҡауырһындары сыға, шулай ҙа ата- әсәләре тағы ла бер нисә көн ем менән туйындыра.

Диалекттарҙа әйтелеше

Сыбар барҡылдаҡ, муйыл барҡылдағы, дәүғош, дәүсыпсыҡ

Төрҙәштәре

• Сыбар барҡылдаҡ(диал. ҡоролдаҡ)
• Мышар барҡылдағы (диал. мышар турғайы, миләш сыпсығы,шоморт сыпсығы)
• Йырсы барҡылдаҡ (диал. һайраусы барҡылдаҡ)
• Ҡыҙылбауыр барҡылдаҡ (диал. юҡ)
• Ҡара барҡылдаҡ (диал. ҡара турғай)

Һылтанмалар

• http://www.ecosystema.ru/08nature/birds/139.php Рәсәй ҡоштары

Әҙәбиәт

• Э.Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары. 1986 йыл Өфө. 98- се бит