Базальт

Базальт (лат. basaltes) — магмалы тау тоҡомо, габброның эффузив аналогы.

Базальт

Рейнисфьяре, Исландия

Тасуирлама

Һелте составлы плагиоклаздан, моноклинлы пироксендан һәм магнетит, ильменит, апатит, оливин, вулкан быялаһы ҡушылмаларынан тора. Структураһы тығыҙ йәки ваҡ бөртөклө, йыш ҡына порфирлы, текстураһы күҙәнәкле;Ул йыш ҡына бүкән нигеҙле айырымлығы була. Төҫө ҡуйы һоронан ҡараға тиклем. Таш ҡойоуҙа, ҡырсынташ, йөҙләү материалдары һ.б. етештереүҙә ҡулланыла. Башҡортостанда палеозой базальты Магнитогорск мегасинклинорийында үҫешкән, уларҙың метаморфланған һуңғы кембрий алды аналогтары локаль рәүештә Башҡорт мегантиклинорийының аҫҡы, урта рифей һәм венд ултырмаларында таралған.

Составы

Минераль составы

Төп масса һалынған плагиоклаз. микролит, клинопироксен, магнетит һәм титаномагнетит, шулай уҡ вулкан быялаһы. Вкрапленник, тип әйтергә була инде, була, ғәҙәттә, оливин, клинопироксен, плагиоклаз, ортопироксен обманка рогова йәки һирәк. Апатит акцессорный иң таралған минерал булып тора.

Химик составы

Йөкмәткеһе саҡматаш (SiO2) 52-53 тиклем тирбәлә 42%, һелтенең суммаһы Na2+5-кә тиклем K2%, һелтеле базальттар тиклем айына 7%.

Химик составы

Оксид	Содержание, %
SiO2	47—52
TiO2	1—2,5
Al2O3	14—18
Fe2O3	2—5
FeO	6—10
MnO	0,1—0,2
MgO	5—7
CaO	6—12
Na2O	1,5—3
K2O	0,1—1,5
P2O5	0,2—0,5

Әҙәбиәт

• Краткий геологический словарь //под ред. проф. Г. И. Немкова. — М., «Недра»,1989.
• Практическое руководство по общей геологии //под ред. проф. Н.В Короновского. — М., «Академия», 2007
• Аблесимов Н. Е., Земцов А. Н. Релаксационные эффекты в неравновесных конденсированных системах. Базальты: от извержения до волокна. Москва, ИТиГ ДВО РАН, 2010. 400 с.

Һылтанмалар

• Базальт // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Базальт на сайте «Горной энциклопедии»

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.