Алатырцев Владимир Иванович

Эссэлэмэгэлэйкум уэ рэхмэтуллаhу уэ бэрэкэтуhy Кэзерле мухэрирзэр Владимир Иванович Алатырцев (30.10.1908; Семеновское, Алатырь өйәҙе, Симбирск губернаһы - 30.10.1964; Рига, Латвия ССР, СССР) - урыҫ һәм сыуаш совет шағиры, тәржемәсе, журналист, педагог. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.

Биография

1908 йылдың 30 октябрендә Симбирск губернаһы Алатырь өйәҙе Семеновское ауылында тыуған (хәҙерге Сыуашстандың Порецкое районына ҡараған ауыл). Крәҫтиәндәрҙән. Иртә атай-әтиҙән мәхрүм ҡала. 1939 йылда Чебоксарда Сыуаш педагогика институтын тамамлай. Институтты тамамлағандан һуң Сыуашстандың башланғыс һәм урта ауыл мәктәптәрендә уҡытыусыһы булып эшләй. 1939-1941 йылдарҙа Сыуаш дәүләт педагогия институты уҡытыусыһы һәм рус әҙәбиәте һәм әҙәбиәтте уҡытыу методикаһы буйынса лекцияләр уҡый.

1941 йылдан Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнаша. Пулемет взводы командиры Армия һәм газетаһының махсус хәбәрсеһе булараҡ дошманды еңеүгә тиклем фронттарҙа була, Мәскәү өлкәһенән Көнсығыш Пруссияға тиклем хәрби юл үтә.

1958 йылға тиклем Армия газетаһы корреспонденты булып хеҙмәт итә. Һуғыштан һуң Рига ҡалаһында йәшәй, Латвия Яҙыусылар союзының урыҫ телле яҙыусылар секцияһы етәкләй, сыуаш республикаһы менән элемтәне өҙмәй, сыуаш яҙыусыларының әҫәрҙәрен урыҫ теленә тәржемә итә. Сыуаш шағирҙары Т. В.Иванов, С. В. Элгер, м. Т. Сеспель, Н. Ф. Евстафьев һ. б., шулай уҡ латыш әҙәбиәте классиктарының әҫәрҙәрен урыҫ теленә тәржемә итә.

Ижады

1937 йылдан бирле баҫылып сыға. Һуғыштың беренсе көндәрендә «Священная война», «Песня народного ополчения», «Фронт и тыл», «Мать и стан» («Изге һуғыш», «Халыҡ ополчениеһы йыры», «Фронт һәм тыл», «Әсә һәм ул») һ.б. шиғырҙарын яҙа. Тарихи материалға нигеҙләнгән «Ленин в Риге» («Ленин Ригала») поэмаһы В.И. Лениндың 1900 йылда Ригаға килеүен һүрәтләй.

Шиғриәттең төп мотивтары гражданлыҡ, патриотизм, ватанға мәхәббәт. Шағирҙең ижады лиризм, героик пафос менән асыҡ айырылып тора.

Һайлап алынған йыйнтыҡтары

• «Весна в Зауралье». Стихи, Чебоксары. Бер мең туғыҙ йөҙ ҡырҡ бер кеше,
• «Стихи», 1949,
• «Горный перевал». Стихи. Латвийской госуд. изд-во, Рига,
• «В родном краю», Латвийской госуд. изд-во, Рига, 1952
• «Все, что сердце имел». Чебоксары: Чуваш.книжное изд-во,
• «Суралейка». Избранные стихи. Чебоксары: Чуваш.кт.изд-во, 1984
• «Ясень»,
• «По тропа юности». Рига: Латвийской кт. изд-во, 1961

Сығанаҡтар

• Афанасьев, П. Алатырцев Владимир Иванович. Писатели Чуваши. — Чебоксары, 2006. — С. 21-22.
• Владимиров, E. В. Жизнь. Время. Поэзия. Голоса участия дружбы и. — Чебоксары, 1992. — С. 146-165.
• Владимиров, Е. Певец и труда борьбы . Советская Чувашия. — 1988. — 30 октябрь
• Золотов, В. Поэт щедрого сердца : к 60-летию со дня рождения Владимира Алаторцева. Советская Чувашия. — 1988. — 23 октябрь
• Памяти Владимира Алаторцева : [некролог]. Советская. Чувашия — 1964. — 21 нояб.
• Статья, В. П. Алатырцев Владимир Иванович. Чувашская энциклопедия. — Чебоксары, 2006. — Т. 1 : А-Е. — С. 65-66.
• Тимков, А. Н. Алатырцев Владимир Иванович / А. Н. Тимков // Краткая чувашская энциклопедия. — Чебоксары, 2001.