«Петр Беренсенең Аҙауҙы алыуы» мемориаль таҡтаһы
«Петр Беренсенең Аҙауҙы алыуы» мемориаль таҡтаһы — Ростов өлкәһе Аҙау ҡалаһында Аҙау ҡәлғәһенең Алексей ҡапҡаларындағы мемориаль таҡта
| «Петр Беренсенең Аҙауҙы алыуы» мемориаль таҡтаһы | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Аҙау |
 | |
Тарихы
үҙгәртергә1695—1696 йылдарҙа Рәсәйҙең Аҙау походтарына арналған «Петр Беренсенең Аҙауҙың алыуы» мемориаль таҡтаһы күп фигуралы композиция менән бронза барельефтан ғибәрәт.
Рәсәйҙең Ғосман империяһына ҡаршы хәрби кампанияһы[1]. Петрҙың һөҙөмтәһеҙ Ҡырым походтарынан һуң башлана һәм төрөктәрҙең Аҙау ҡәлғәһен яулау менән тамамлана. Аҙауҙы алыу Рәсәйҙең Ғосман империяһы өҫтөнән ҙур еңеүе була һәм илде ҡырым татарҙары һөжүменән һаҡлай.
1996 йылда Алексей ҡапҡалары янында[2] «Аҙау ҡәлғәһен алыу» Петр таҡтаташы асыла.
Барельефтың авторҙары композицияны төҙөгәндә голланд оҫтаһы Адриан Шхонебектың 1699—1700 йылдарҙа яҙылған «1696 йылда Аҙауҙы ҡамау» гравюраһын нигеҙ итеп ала. Был гравюра скульпторҙарға тарихи документ булараҡ кәрәк була. Барельефтың композицияһын әҙерләү барышында гравюраның йөкмәткеһе үҙгәртеп эшләнә.
Атлылар төркөмөнөң алдында батша күрһәтелгән. Батшаның аты тулы профилдә, ә батшаның үҙе тамашасыға дүрттән өс өлөшө күрһәтелгән. Петр тирәләй тарихи шәхестәр. Улар араһында уның сит ил һәм рус кәрәштәштәре баяр Федор Головин, полковник Алексей Шеин, генерал Франц Лефорт, адмирал Патрик Гордон һүрәтләнгән..
Монументаль бронза рельефтың күләме 150х240 см тәшкил итә. Кешеләрҙең фигуралары ваҡ деталдәрендә оҫта төшөрөлгән. Барельефтың авторҙары - скульптор һәм рәссам Г. Бегало һәм архитектор В.Т.Фоменко.
2007 йылдың 11 июнендә Алексей ҡапҡаларының икенсе яғында Рәсәй дәүләт эшмәкәре, Андрей Первозванный орденының беренсе кавалеры граф Ф.А. Головиндың барельефы асыла. Һәйкәлдең авторҙары булып скульптор С.Н. Олешня һәм Аҙау ҡалаһының баш архитекторы В.И.Фоменко тора.