Хур ҡыҙҙары

Хур ҡыҙҙары (ғәр. حورية‎‎‎ — хуриә‎; рус. Гу́рии) — ожмахта тәҡүә кешеләрҙең ҡатындары буласаҡ ҡыҙҙар. Иҫ киткес сибәр, мәңге йәшел зиннәтле баҡсаларҙа ҡиммәтле келәмдәрҙә яталар, һәм уларҙың ҡосағында икһеҙ-сикһеҙ ләззәт көтә, тип раҫланыла.

Тасуирламаһы үҙгәртергә

Дөйә менеп, йәннәттә Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙе ҡаршы алған хур ҡыҙҙары (XV быуат фарсы манускрипты)

Хур ҡыҙҙарының күҙ ҡараһы ағынан ныҡ айырылып тора, йәғни ҡара күҙлеләр^[1]. Ожмах хур ҡыҙҙары сатырҙарҙа йәшәй^[2] мәңге йәшел баҡсаларҙа зиннәтле келәмдәрҙә ята^[3]. Кеше лә, ен дә ҡағылғаны булмаған^[4] улар ҡабырсаҡ эсендә йәшерелгән ынйы кеүек булыр^[5]. Ҡөрьәндә ғәҙәти һүҙбәйләнеш: «ҙур ҡара күҙле»^[6].

Хур ҡыҙҙары термины башлыса Ҡөрьәндең башлап иңгән өлөштәрендә ҡулланыла^[1]. Һуңғыраҡ варианттарҙа тәҡүә ирҙәр янында «таҙарынған ҡатындар»^[7], ғиффәтле ҡыҙҙар, ирҙәрен яратҡан йәштәш ҡатындар" тигән кәлимәләр барлыҡҡа килә^[8]. Ҡөрьәндә шулай уҡ, тәҡүә кешеләрҙең ҡатындары улар менән бергә ожмахҡа инәсәк, тип әйтелә^[9].

Хис тойғоло хур ҡыҙҙары образы ислам дине тәғлимәтендә һәм халыҡ әҙәбиәтендә һиҙелерлек үҫеш ала^[1]. Хур ҡыҙҙарын «хуш еҫ бөрккән матдәләрҙән (шафран, мускус, амбра) торған төрлө төҫтә, аҫыл таштар ҡаплаған үтә күренеп торған йоҡа тиреле» тип тасуирлайҙар^[1].

Ҡөрьәндең ҡайһы бер шәрехләүселәрендә хур ҡыҙҙары образын символик аңлатыу улар менән ер ҡатын-ҡыҙҙары араһындағы айырманы билдәләү өсөн ҡулланыла. Суфый әҙәбиәтендә хур ҡыҙҙары образы мистик мөхәббәт һәм мистик ләззәт символына әүерелә. Хур ҡыҙҙары образы, Ҡөрьәндәге бөтә ожмах кеүек үк, Яҡын Көнсығыштың халыҡ ышаныуҙары өсөн уртаҡ образдарҙы үҫтерә^[1].

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

Әҙәбиәт үҙгәртергә

Пиотровский М. Б. Хур // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 283. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
Хур ҡыҙҙары // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Ḥūr / Wensinck, A.J.; Pellat, Ch. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)

Һылтанмалар үҙгәртергә

Омаргаджиев, Гаджимурад Женщины Рая (билдәһеҙ). Ислам.ру (28 август 2012). Дата обращения: 20 февраль 2014.

[Ислам:_ЭС—1991——-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Ислам: ЭС, 1991

[2] Әр-Рәхман https://ru.quranacademy.org/quran/55:72-72/kul

[ЭСБЕ—1893——-3] ЭСБЕ, 1893

[4] Әр-Рәхман https://ru.quranacademy.org/quran/55:74-74/kul

[5] Әл-Уаҡиға https://ru.quranacademy.org/quran/56:22-22/kul

[6] Әд-Духан https://ru.quranacademy.org/quran/44:54-54/kul, Ат-Тур https://ru.quranacademy.org/quran/52:20-20/kul

[7] Әл-Бәҡара https://ru.quranacademy.org/quran/2:25-25/kul, Әлү Ғимран https://ru.quranacademy.org/quran/3:15-15/kul, Ән-Ниса https://ru.quranacademy.org/quran/4:57-57/kul

[8] Әл-Уаҡиға https://ru.quranacademy.org/quran/56:36-37/kul

[9] Әз-Зухруф https://ru.quranacademy.org/quran/43:70-70/kul, Йа Син https://ru.quranacademy.org/quran/36:56-56/kul, Ғафир https://ru.quranacademy.org/quran/40:8-8/kul

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]