Дилек ярымутрауы һәм Оло Мендерес йылғаһы дельтаһы Милли паркы
Дилек ярымутрауы һәм Оло Мендерес йылғаһы дельтаһы Милли паркы (төр. Dilek Yarımadası-Millî Menderes Büyük Deltası Parkı) — милли парк статусы булған тәбиғәтте һаҡлау зонаһы, Төркиәнең көнбайышында, Айдын иленең Кушадасы районы территорияһында урынлашҡан. Дилек ярымутрауының 10 985 гектарлыҡ территорияһы 1966 йылдың 19 майында статус ала, ә 1994 йылда уға Оло Мендерес дельтаһының 16 690 гектарҙан торған бер өлөшө ҡушыла[3].
| Дилек ярымутрауы һәм Оло Мендерес йылғаһы дельтаһы Милли паркы | |
| Нигеҙләү датаһы | 19 май 1966 |
|---|---|
 | |
| Категория защищённых зон МСОП | МСОП II категорияһы: милли парк[d] |
| Дәүләт |
 Төркиә[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Кушадасы[d] һәм Айдын[d][1] |
| Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Эгей диңгеҙе |
| Мираҫ статусы | Ключевые орнитологические территории[d][2] |
| Майҙан | 27 675 гектар |
| Рәсми сайт | dilekyarimadasi.tabiat.gov.tr |
| Әһәмиәтле урын | Güzelçamlı[d] |
| Дельта для | Большой Мендерес[d] |
 | |
 Дилек ярымутрауы һәм Оло Мендерес йылғаһы дельтаһы Милли паркы Викимилектә | |
| Национальный парк полуострова Дилек и дельты реки Большой Мендерес | |
|---|---|
| төр. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı | |
Вид с тропы в парке | |
| Категория МСОП — II (Милли парк) | |
| Төп мәғлүмәт | |
| Майҙаны | 27 675 га |
| Уртаса бейеклеге | 500 м |
| Нигеҙләнгән ваҡыты | 19 май 1966 йыл |
| Килеүселәр һаны | 700 000 |
| Идара итеүсе ойошма | Министерство окружающей среды и лесного хозяйства (Турция) |
| Урынлашыуы | |
| 37°40′08″ с. ш. 27°09′42″ в. д.HGЯO{{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице | |
| Иль | Айдын |
| Илче | Кушадасы |
| Яҡындағы ҡала | Гюзельчамлы |
dilekyarimadasi.tabiat.gov.tr | |
| Дилек ярымутрауы һәм Оло Мендерес йылғаһы дельтаһы Милли паркы Викимилектә | |
Биологияһы үҙгәртергә
Милли паркҡа үҫемлектәр һәм хайуандар төрлөлөгө хас. Уның территорияһы Рамсар конвенцияһы, Берн ҡырағай фауна һәм флора һәм тәбиғи йәшәү мөхитен һаҡлау конвенцияһы, биологик төрлөлөк тураһындағы конвенцияға һәм Ҡалып:Барселонская конвенция[3][4] ярашлы һаҡлана.
Флораһы үҙгәртергә
Парктың төрлө өлөшөндө температура һәм климат айырымлығы күҙәтелеү сәбәпле, бында эгей флораһынан тыш Төркиәнең башҡа яр буйы төбәктәрендә (мәҫәлән, Урта диңгеҙ, Мәрмәр диңгеҙе һәм Ҡара диңгеҙ)[5] осраған төрҙәрҙең булыуы ла ғәҙәти күренеш. Паркта үҫкән һигеҙ йөҙҙән ашыу төр үҫемлектең алтыһы — эндемик үҫемлек, ә утыҙы — абориген төргә ҡарай[3]. Үҫемлектәрҙең тибына килгәндә, бында маквис тибы өҫтөнлөк ала, нигеҙҙә, ҡыҙыл емешле артыш (Juniperus phoenicea) киң таралған. Ағас һәм ҡыуаҡтарҙың киң таралған төрө — оҙонса япраҡлы груша (Pyrus elaeagnifolia), калабрий ҡарағайы (Pinus brutia) һәм әсе сумаг (Rhus coriaria)[3].
Фаунаһы үҙгәртергә
Паркта йәшәгән ҡырағай ҡабандарҙы (sus scrofa) пляждар янында күрергә мөмкин, унда улар ял иткән кешеләр ҡалдырған аҙыҡ ҡалдыҡтарын эҙләп барып сыға[6]. Ярымутрау урманында ҡәҙимге сүл бүреһен (Canis aureus) һәм ябай һеләүһенде (Lynx lynx) йыш осратырға була, ә бына буйлы гиеналар (hyaena Hyaena) һәм каракал (Caracal caracal) һирәк осрай[3].
Паркты 250-гә яҡын төр ҡош үҙ иткән, улар араһында һан яғынан иң күбе — кесе баклан (Microcarbo pygmeus), кесе аҡ селәндәр (Egretta garzetta), ялан торомтайы (Falco naumanni), диңгеҙ тәтелдәүеге (Charadrius alexandrinus), диңгеҙ бөркөтө (Haliaeetus albicilla) һәм бөҙрә баба ҡошо (Pelecanus crispus).
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/dilek-peninsula-iba-turkey
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Milli Park 2016 йыл 30 март архивланған. (тур.). Ekodosd. Дата обращения 12 апреля 2016. Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «m» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ Dilek Yarımadası Milli Parkı (тур.). T.C Kuşadası Kaymakamlığı. Дата обращения 12 апреля 2016. Архивировано 10 июля 2015 года. Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «p» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ Dilek Peninsula (Kusadasi) National Park. National Parks of Turkey. Дата обращения 12 апреля 2016. Өҙөмтә хатаһы:
<ref>тег дөрөҫ түгел: «a» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән - ↑ Dilek Peninsula National Park 2015 йыл 10 июль архивланған.. Turkey from the Inside. Дата обращения 12 апреля 2016.