Әбдрәшит (Әлшәй районы)

Әбдрәшит (рус. Абдрашитово) — Башҡортостандың Әлшәй районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 619 кеше. Почта индексы — 452119, ОКАТО коды — 80202804001.

Ауыл
Әбдрәшит рус. Абдрашитово
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Әлшәй районы
Ауыл биләмәһе	Әбдрәшит ауыл Советы (Әлшәй районы)
Координаталар	54°00′51″ с. ш. 55°12′13″ в. д.
Халҡы	↘619 кеше (2010)
Милли состав	башҡорттар, татарҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452119
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	80 202 804 001
Код ОКТМО	80 602 404 101
Номер в ГКГН	0520179
Әбдрәшит

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Раевка): 27 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Раевка): 27 км

Урамдары

• Көнсығыш ятҡылығы урамы (рус. месторождение улица Восточное)
• Гараж урамы (рус. улица Гаражная)
• Дуҫлыҡ урамы (рус. улица Дружбы)
• Урман урамы (рус. улица Лесная)
• Йәштәр урамы (рус. улица Молодежная)
• Таулы урам (рус. улица Нагорная)
• Күл урамы (рус. улица Озерная)
• Шишмә урамы (рус. улица Родниковая)
• Үҙәк урам (рус. улица Центральная)

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәттәре буйынса башҡорттар 73 % тәшкил итә.

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	533
1959 йыл 15 ғинуар	782
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	526
2002 йыл 9 октябрь	661
2009 йыл 9 октябрь	725
2010 йыл 14 октябрь	619	310	309	50,1	49,9

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Тарихы

Әбрәшит (Таукүл) район үҙәгенән һәм Раевка тимер юл станцияһынан көньяҡ‑көнсығышта 27 саҡрым алыҫлыҡта урынлашҡан. Ауылға Бәләбәй өйәҙе Яйыҡ‑Ҫыбы‑Мең улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә Стәрлетамаҡ өйәҙе башҡорттары нигеҙ һала, 1745 йылдан алып билдәле. Шулай уҡ Тат (Тоҡ)‑Йылға, Тоҡтар‑Әбдрәшит булараҡ теркәлгән. Тәүге төпләнеүсе Әбдрәшит Ишмөхәмәтов исеме менән йөрөтөлә. 1806 йылда керҙәшлек килешеүе буйынса бында типтәрҙәр килеп урынлаша. 1795 йылда 10 йортта 74 кеше йәшәгән, 1865 йылда 70 йортта — 389 кеше. Ауыл халҡы игенселек, малсылыҡҡ, умартасылыҡҡ менән шөғөлләнгән. Мәсет, училище, ел һәм 2 һыу тирмәне булған. Халҡы: 1906 йылда — 704 кеше; 1920 йылда — 900 (Яңы Әбдрәшит ауылы менән бергә иҫәпкә алынған); 1939 йылда — 533 кеше; 1959 йылда — 782 кеше; 1989 йылда — 526 кеше; 2002 йылда — 661 кеше; 2010 йылда — 619 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Төп мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, балалар баҡсаһы, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар

Билдәле шәхестәре

• Бикәев Солтан Хәмит улы (25 декабрь 1916 йыл — 8 октябрь 2006 йыл) — совет-фин һуғышында (1939—1940) һәм Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр, танкист, полковник (1975). Мәскәүҙә үткән Еңеү Парадында ҡатнашыусы. 1967—1992 йылдарҙа Өфөләге 2-се ҡала типографияһы директоры. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1977), СССР матбуғаты отличнигы (1977), Советтар Союзы Геройы (1943).
• Шамил Анаҡ (тулы исеме Мәхмүтов Шамил Ғүмәр улы ; 25 ноябрь 1928 йыл — 21 октябрь 2005 йыл) — башҡорт шағиры. 1969 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1990).
• Мәхмүтов Әмир Ғөбәй улы (28 июнь 1947 йыл) — шағир, яһыусы, ғалим, тәнҡитсе, педагог, йәмәғәт эшиәкәре.

Видеофильмдар

• 18 июль 2015 йыл. Әлшәй районы Әбдрәшит ауылының 220 йыллығыYouTube сайтында Видео
• ӘбдрәшитYouTube сайтында Видео
• Әбдрәшит. Тыуған ерҙә. июль 2021 йылYouTube сайтында Видео

Һылтанмалар

• Әбдрәшит (Әлшәй районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 13 апрель 2022)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа, Китап, 2009. — 744 с. Страница 422. 2022 йыл 13 апрель архивланған.