Үршиҙе

Үршиҙе (рус. Уршады) — Башҡортостандың Асҡын районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 276 кеше. Почта индексы — 452891, ОКАТО коды — 80204846005.

Ауыл
Үршиҙе Үршиҙе
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Асҡын районы
Координаталар	56°08′59″ с. ш. 57°04′52″ в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 204 846 005
ОКТМО коды	80 604 446 121
Үршиҙе

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	276	138	138	50,0	50,0

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Асҡын): 40 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Чернушка): 129 км

Урамдары

Урам исеме

• Тау урамы (рус. улица Горная)
• Урман урамы (рус. улица Лесная)
• Болон урамы (рус. улица Луговая)
• Күпер урамы (рус. улица Мостовая)
• Яр буйы урамы (рус. улица Набережная)
• Урал урамы (рус. улица Уральская)
• Мәктәп урамы (рус. улица Школьная)

Тарихы

Үршиҙе-Үрге шишмә, тигәндән. Ауылдың беренсе урыны зыяраттың өҫкө яғы янында булған. Тәфтиләү яуы ваҡытында ауыл яндырылғас, халыҡ Мәндекәй тигән ауылға йылға буйлап киткәндәр. Шунан, Мәндекәй ҡарттары кире ҡайтырға кәңәш биргән. Халыҡ ҡайтып, хәҙерге күперҙең теге яғына урнашалар. Ә Һөйәнтүҙ яғынан килгәндәр Саҙиҡ бабай урынына урынлашҡан булған. Һөйәнтүҙ яндырылғас, бер ҡыҙ бала туғанын күтәреп, кеше йәшәгән төбәк эҙләп бында килгән.
1750 йылда ауылда 2-3 йорт булған.15 кеше йәшәгән. Ауыл халҡы бик тырыш булған. Һунар, балыҡ тотоу, ҡортсолоҡ, солоҡсолоҡ, малсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. Унан ер эшкәртеү киткән. Бер нисә һыу тирмәне булған. Үршиҙе ауылы Сарс һәм Шады йылғаларының үр башында урнашҡан.
Таҫтүбә ауылы халҡына 65 йылға арендаға ер биргәндә Үршиҙе ауылы кешеләре Илекәй Итбаев(документҡа ҡул ҡуйған), Ниғмәтулла Собханҡолов, Шәйли Мурсәлимов, Итбай Аҙнабаев, Шәмиғол Иткустин тамға ҡуйғандар.
Архив мәғлүмәттәре буйынса 1795 йылда 13 йортта 43 кеше, 1834 йылда 25 йортта 133 кеше, 1895 йылда 60 йортта 415, 1920 йылда 116 йортта 595 башҡорт йәшәгән. Архив мәғлүмәттәрендә 1870 йылда ауылда мишәрҙәр йәшәй тип күрһәтелһә лә, мишәрҙәр булмаған ауылда.
Мәсет теркәлгән. Имам — Вәлинур Зәйнетдинов (1911 йыл)

Ер-һыу атамалары

Яланҡул, Шарлауыҡ-шишмә, Сарабүләк, Шәрип тауы, Захаркүл, Ташлыкүл шишмәһе, быуаһы.

Сығанаҡтар

• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий.стр. 191—192 2022 йыл 12 апрель архивланған.
• История башкирских родов. Балыҡсы. Том 3.- Уфа, ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат. 2014. — 236с: илл, стр.64