Ҡораласыҡ (Фёдоровка районы)

Ҡораласыҡ (рус. Каралачик) — Башҡортостандың Фёдоровка районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 553 кеше булған. Почта индексы — 453291, ОКАТО коды — 80254827001. Милли состав: татарҙар-96 %.

Ҡораласыҡ Ҡораласыҡ
Ил	РәсәйРәсәй
Координаталар	53°06′17″ с. ш. 55°13′04″ в. д.
Һанлы танытмалар
ОКАТО коды	80 254 827 001
ОКТМО коды	80 654 427 101
ГКГН номеры	0524005
Ҡораласыҡ

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь	638
2010 йыл 14 октябрь	553	248	305	44,8	55,2

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Фёдоровка): 12 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Мәләүез): 59 км

Урамдары

• 1 Май (урамы) — (рус. 1 Мая (улица))
• 8 Март (урамы) — (рус. 8 Марта (улица))
• Яр (урамы) — (рус. Береговая (улица))
• Юл (урамы) — (рус. Дорожная (улица))
• Йылға аръяғы (урамы) — (рус. Заречная (улица))
• Таң (тыҡрығы) — (рус. Заря (переулок))
• Ерекле (урамы) — (рус. Зирекле (улица))
• Тирмә (тыҡрығы) — (рус. Мельничный (переулок))
• Тыныслыҡ (урамы) — (рус. Мира (улица))
• Яңы (урамы) — (рус. Новая (улица))
• Йырын (тыҡрығы) — (рус. Овражный (переулок))
• Парк (урамы) — (рус. Парковая (улица))
• Тау аҫты (урамы) — (рус. Подгорная (улица))
• Шишмә (урамы) — (рус. Родниковая (улица))
• Үҙәк (урамы) — (рус. Центральная (улица))
• Мәктәп (тыҡрығы) — (рус. Школьный (переулок))

Тарихы

1795 йылғы рәүиз ваҡытында Ҡораласыҡ ауылында 11 йорт иҫәпләнә, уларҙа 64 ерһеҙ башҡорт (припущенник) йәшәй. 21 йылдан һуң башҡорттарҙың һаны 105-кә етә. Бында, уларҙан башҡа, 28 мещан, 60 типтәр, 100 татар йәшәй. Типтәрҙәр бында 1783 йылда, ҡалғандары 1807 йылда килеп төпләнә. Улар — Тәтегәс түбәһе башҡорттарының керҙәштәре. 170 башҡортҡа 1842 йылда 320 бот ужым игене, 236 бот яҙғы иген сәселгән. Игенселек торошо тураһында халыҡтың башҡа ҡатламдарынан мәғлүмәттәр юҡ.

1834 йылғы VIII Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу материалдарында был ауылдағы 9 ихатала 170 башҡорт (83 ир-егет һәм 87 ҡатын-ҡыҙ) йәшәүе күрһәтелә. 1850 йылғы халыҡ иҫәбендә бында 96 типтәр һәм 217 башҡорт йәшәүе билдәләнә, ә 1859 йылғы рәүиз документтарында ауылда йәшәгән 514 кешенең барыһы ла үҙҙәрен башҡорт тип таный. 1920 йылдағы совет халыҡ иҫәбен алыу Ҡораласыҡ ауылында 1395 башҡорт һәм татарҙың йәшәүен теркәй.

Ҡораласыҡ урта мәктәбе 1920 йылда асыла.

Билдәле шәхестәре

• Ғәбәссов Радик Фәтих улы — техник фәндәре докторы, Мәскәү дәүләт төҙөлөш университеты Төҙөлөш механикаһы кафедраһы профессоры.
• Әбдрәшитов Хәмзә Зәки улы, медицина фәндәре докторы, Башҡорт дәүләт медицина университеты профессоры, Республика кардиология диспансеры һәм Башҡортостан һаулыҡ һаҡлау министрлығының баш хирургы.
• Хөснөтдинов Рауил Исмәғил улы (12февраль 1947 йыл), фән ветераны, ғалим-химик-органик. 1972 йылдан Органик химия институты хеҙмәткәре, 1983 йылдан өлкән ғилми хеҙмәткәр; 1992 йылдан — Нефтехимия һәм катализ институты директорының фәнни эштәр буйынса урынбаҫары, бер үк ваҡытта лаборатория мөдире. Химия фәндәре докторы (1989), профессор (2004). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001), Рәсәйҙең Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы (2003) һәм Башҡортостан комсомолы премияһы (1979) лауреаты.

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. — ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 9 февраль 2022)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 9 февраль 2022)

Сығанаҡтар

• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий 2022 йыл 12 апрель архивланған.

• Коллектив авторов. История башкирских родов. Юрматы. / Хамидуллин С. И.. — Уфа: Китап, 2018. — Т. 30, часть 1. — С. 192. — 840 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-5-295-06968-0.

Һылтанмалар

• Ҡораласыҡ (Фёдоровка районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 9 февраль 2022)