Яңы Юл районы

Яңы Юл районы (татар. Яңа Юл районы, рус. Яна-Юльский район) — 1957 йылдан 1959 йылға тиклем ғәмәлдә булған Татарстан АССР-дың юҡ ителгән административ-территориаль берәмлеге. 1935-1957 йылдарҙа исеме ― Ворошилов районы. Саллынан көньяҡ-көнсығышҡа 30 саҡрым йыраклыҡта, Татарстандың көнсығышында урынлашҡан. Административ үҙәк - Теләнсе-Тамаҡ ауылы.

Яңы Юл районы
Нигеҙләү датаһы	10 февраль 1935
Дәүләт	СССР
Административ үҙәк	Теләнсетамаҡ
Административ-территориаль берәмек	Татар Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы[d]
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	12 октябрь 1959

Тарих

Яңы Юл районы территорияһы 1744 йылға тиклем Ҡазан губернаһында, 1765 йылда Өфө губернаһына бирелеп, 1920 йылға тиклем Өфө губернаһының Минзәлә өйәҙе Нөркәй улусында, 1920 йылдан 1921 йылға тиклем Минзәлә кантоны Нөркәй улусында, 1921 йылдан 1930 йылға тиклем Саллы кантоны Нөркәй улусында, 1930 йылдан 1935 йылға тиклем өлөшләтә Минзәлә, Сарман, Саллы райондарына ҡушыла.

1935 йылдың 10 февралендә Ворошилов районы булараҡ Саллы районынан бүленеп алыу юлы менән барлыҡҡа килә. Район исеме совет дәүләт эшмәкәре, ғәскәр башлығы Т.Е. Ворошилов (1881-1969) хөрмәтенә аталған. Яңы барлыҡҡа килгән райондың барлыҡ идаралыҡ органдары Теләнсе-Тамаҡ ауылында 1880 йылдарҙа сәнәғәтсе Халфиндар тарафынан ҡоролған таш йорттарҙа урынлаша.

1952 йылдың 8 майында Татарстан АССР-дың Чистай өлкәһе составына, ә 1953 йылдың 21 февралендә Бөгөлмә өлкәһе составына инә. 1953 йылдың 30 апрелендә өлкәләр бөтөрөүгә бәйле рәүештә Татарстан АССР-дың туранан-тура ҡарамағына ҡайтарыла.

1957 йылдың 29 ноябрендә исеме Яңы Юл районы итеп үҙгәртелә.

1959 йылдың 12 октябрендә район юҡҡа сыға, ә уның территорияһы Минзәлә һәм Сарман райондарына тапшырыла.

1984 йылдың 4 майында Яңы Юл районына кергән бер нисә ауылды Минзәлә һәм Сарман райондарынан алып, Саллы районына (1976 йылдан районы Туҡай) ҡушалар (кире ҡайтаралар).

Административ бүленеш

Әҫәрҙәре 1948 йылдың 1 ғинуарына районда 20 ауыл Советы булған. Район майҙаны 862 км² тәшкил иткән.

Халыҡ

1939 йылда халыҡ һаны 26868 кеше тәшкил иткән, шул иҫәптән татарҙар - 88,7 %, урыҫтар - 9,7 %, сыуаштар - 1,2%.

Сығанаҡтар

1. Сарман районы энциклопедиясе. (төзүчесе Дамир Гарифуллин). Чаллы: Идел-йорт. 1 китап (2000), 2 китап (2006).
2. Бишегем: Теләнче Тамак (автор-төзүчеләр Рубис Зарипов, Ландыш Фазуллина). Казан: Ихлас, 2012 ISBN 978-5-904735-69-2
3. Зөфәр Дәүләтшин. Авылым-горурлыгым. Яр Чаллы, 2004. (350 еллык тарихы булган Иске Абдул авылы белешмәлеге).
4. Зөфәр Дәүләтшин. Тормыш дулкыннары. Яр Чаллы, 2007.

Һылтанмалар

• Краткая справка по истории административно-территориального РТ деления.(недоступная ссылка)
• Административно-территориальное деление Татарстана 2021 йыл 23 сентябрь архивланған.
• Яна-Юльский район
• Ворошиловский район
• Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел РСФСР