Цветкова Елена Яковлевна
Цветкова Елена Яковлевна (ҡыҙ фамилияһы — Барсова; 10 (22) февраль 1871 йыл[1] — июль 1929 йыл) — опера йырсыһы (лирик-драматик сопрано), музыка педагогы.
| Цветкова Елена Яковлевна | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй империяһы |
| Тыуған көнө | 22 февраль 1871 |
| Тыуған урыны | Өфө, Өфө өйәҙе, Өфө губернаһы, Рәсәй империяһы |
| Вафат булған көнө | 1929 |
| Вафат булған урыны | Мәскәү, СССР |
| Һөнәр төрө | опера йырсыһы, музыка педагогы |
| Эш урыны | Киевский национальный университет театра, кино и телевидения имени И. К. Карпенко-Карого[d] |
| Уҡыу йорто | П. И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваторияһы[d] |
| Йырсы тауышы | сопрано[d] |
| Музыка ҡоралы | вокал[d] |
 Цветкова Елена Яковлевна Викимилектә | |
Биографияһы үҙгәртергә
Елена Яковлевна Цветкова 1871 йылда Өфө ҡалаһында дин әһеле ғаиләһендә тыуа. Өфө музыка түңәрәге концерттарында ҡатнаша. 1892 йылда Мәскәү консерваторияһын (Е. Лавровская класы) ҙур көмөш миҙал менән тамамлай.
1892—1893 йылдарҙа Мәскәүҙә И. Прянишников етәкселегендәге Рус опера ширҡәте составында йырлай. 1893 йылдың апрелендә Ҙур театр сәхнәһендә дебюты үтә, әммә, ҙур уңыш ҡаҙаныуына ҡарамаҫтан, труппаға ҡабул ителмәй. 1893йылда Житомирҙа һәм башҡа ҡалаларҙа сығыш яһай. 1896—1898 йылдарҙа Мәскәү С. Мамонтовтың шәхси рус операһында (Солодовников театры) сығыш яһай, 1898—1903 йылдарҙа — Мәскәү ҡалаһының Шәхси рус операһы ширҡәтендә, 1904—1911 йылдарҙа — Мәскәүҙә С. Зимин операһында.
Түбәнге Новгородта (1896, 1907), Петербургта (1899), Киевта (1902, М. Бородай антрепризында; 1911—1912), Ҡырымда гастролдәрҙә була.
Тамағы ауыртыуы сәбәпле, 1917 йылда сығыш яһай алмай.
1912 йылда С. Зимин операһының йәш йырсыларын уҡыта, 1919—1925 йылдарҙа — Н. В. Лысенко исемендәге Киев музыкаль-драматик институтында, 1920 йылда — Киев консерваторияһында. 1925 йылда Минск ҡалаһының музыка училищеһында, аҙаҡтан — Мәскәү музыка училищеларында белем бирә.
Ғаиләһе үҙгәртергә
Ире — В. А. Цветков (1866—1933), опера йырсыһы, Мәскәү һәм Киев консерваториялары профессоры[2].
Ижады үҙгәртергә
1891 йылда студентка булған саҡта уҡ, Ҙур театр сәхнәһендә «Фиделио» операһынан Марцелина партияһын башҡара[3]. Тигеҙ, һығылмалы, яғымлы һирәк булған нескә, йылы тембрлы тауышҡа эйә була. Уны «опера Ермолова»һы тип атайҙар. Шулай уҡ меццо-мопрано партияларын башҡара; репертуарында 63 опера партияһы була.
Дискографияһы үҙгәртергә
1910—1912 йылдарҙа «Пате» фирмаһы (Мәскәү, Петербург) Е. Цветкова башҡарған 10 әҫәрҙе (ариялар, романстар, дуэттар) грампластинкаға яҙҙыра.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ В некоторых источниках указывается 1872 год.
- ↑ Личные архивные фонды в государственных хранилищах СССР : Ц. Архивы России. Дата обращения: 11 март 2013. 2016 йыл 18 сентябрь архивланған.
- ↑ Музыкальная энциклопедия / Гл. ред. Ю.В. Келдыш. — «Советская энциклопедия», 1982. — С. 108. — 1008 с.
Әҙәбиәт үҙгәртергә
- [Некролог] // Современный театр. — 1929. — № 26—27. — С. 374.
- [Некролог] // Жизнь искусства. — 1929. — № 27.
- Боровский В. Е. Московская опера С. И. Зимина. — М.: Сов. композитор, 1977. — С. 34—36. — 12 000 экз.
- Березина Т. Елена Яковлевна Цветкова // Сов. Башкирия (Уфа). — 1962, 27 дек.
- Василенко С. Н. Страницы воспоминаний. — М.; Л.: Музгиз, 1948. — С. 147—148. — 5000 экз.
- Гозенпуд А. А. Русский оперный театр на рубеже XIX—XX вв. и Ф. И. Шаляпин. 1890—1904. — Л.: Музыка, 1974. — С. 125, 127, 138, 152—154, 219—225, 246, 247. — 10 000 экз.
- Ипполитов-Иванов M. M. 50 лет русской музыки в моих воспоминаниях. — М.: Гос. муз. изд-во, 1934. — 160 с.
- Левик С. Ю. Записки оперного певца. — 2-е изд. — М., 1962. — С. 58—59.
- Марков В. Д. В опере С. И. Зимина (Из истории оперной режиссуры) // Муз. наследство. — М., 1976. — Т. 4. — С. 139, 147, 148, 155, 156.
- Михайлова Т. Виховання співаків у Киівській консерваторіі. — Киів, 1970. — С. 41.
- Энгель Ю. Д. Глазами современника: Избранные статьи о русской музыке. 1898—1918. — М.: Сов. композитор, 1971. — С. 50—52, 74, 86, 120. — 5680 экз.
- Яковлев В. Н. А. Римский-Корсаков и оперный театр С. И. Мамонтова // Театр. альманах. — М., 1946. — Кн. 2.
- Яковлев В. Чайковский в московских театрах // Чайковский на московской сцене: Первые постановки в годы его жизни. — М.; Л.: Искусство, 1940.
- Яголим Б. Жемчужина русской оперной сцены // Сов. музыка. — 1951. — № 11.
Һылтанмалар үҙгәртергә
- Цветкова, Елена Яковлевна // Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание). — Версия 3.0. — М.: Бизнессофт, ИДДК, 2007.
- Цветкова Елена Яковлевна // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 18 февраль 2021)