Уҫы (Өфө йылғаһы ҡушылдығы)
Уҫы — Рәсәй йылғаһы. Башҡортостан буйлап аға. Өфөһының уң ҡушылдығы, йылға тамағынан 74 км өҫтәрәк урынлашҡан. Йылға оҙонлоғо 126 км, һыу йыйыу бассейны майҙаны — 964 км²[1].
| Уҫы | |
| Ҡайҙа ҡоя | Ҡариҙел |
|---|---|
| Ҡушылдыҡ | Чернояс, Куянсак һәм Багышлы[d] |
| Һыу йыйыу бассейны | Волга бассейны[d] |
| Бассейн майҙаны | 964 км² |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Башҡортостан Республикаhы |
| Оҙонлоҡ | 126 km |
 | |
Географияһы үҙгәртергә
Ҡариҙел районы Нәғретдин һәм Верхнеусинский ауылдарынан 5 километрға көньяҡтараҡ баш ала. Төньяҡтан көньяҡҡа табан Ҡариҙел һәм Мишкә райондары сигенән, Благовещен районының Уҫы-Степановка, Ежовка, Бедеева Поляна, Быково, Арҡауыл һ. б. ауылдары аша аға һәм Түбәнге Иҙәк ауылы янында Ҡар иҙелгә ҡоя. Йылғаның дөйөм ағып төшөүе — 109,7 м. Туҡланыуы — ҡатнаш, ҡарҙар ирегәндә йылға таша. Тамағында уртаса йыллыҡ һыу тотоноуы — 80 м³/с. Йылғаның максималь тәрәнлеге — 1,5 м, уртаса тәрәнлеге — 0,7 м, уртаса киңлеге — 12 м. Ағым тиҙлеге — 0,2 м/с.
Йылға бассейны, аргиллит, ангидрит, гипс, доломит, эзбизташ, өфө ярусы таш тоҙо һәм юғары пермдең көнгөр ярусынан торған Өфө яйлаһының көньяҡ-көнбайышында һәм Ағиҙел буйы тигеҙһеҙ-тулҡынлы тигеҙлегенең үҙәк өлөшөндә урынлашҡан. Асыҡ карбонат (юғарғы өлөшөндә) һәм сульфат ябыҡ карсты (һыуға иреүсән тау тоҡомдары) үҫешкән. Ландшафтында ҡара-һоро, һоро урман тупрағы, киң япраҡлы урмандар үҫә. Ҡушылдыҡтары: уңы — Бағышла, һулы — Седяшка.
Себерҙә лә Уса исемле ҙур йылға бар. Шор телендә Уса (У-Суғ) Күк йылғаһы йәки күк белемен буйһондороусы йылға тигәнде аңлата. Тағы бер тәржемә бар: У — көслө, Суғ — йылға. Бәлки, Урал буйҙарына күсеп килгән ҡәбиләләр Усы исемен бында ла ҡушҡандыр тип фаразларға ла була.
Һыу реестры мәғлүмәттәре үҙгәртергә
Рәсәй дәүләт һыу реестры мәғлүмәттәре буйынса Кама һыу бассейны округына ҡарай, йылғаның һыу хужалығы участкаһы — Өфө йылғаһы, Павловка һыуһаҡлағысынан Шакша ҡала тибындағы ҡасабаның һыу үлсәү посына тиклем урынлашҡан, йылғаның бәләкәй йылға бассейны — Ағиҙел. Йылға бассейны — Кама[1].
Һылтанмалар үҙгәртергә
- http://rus.bashenc.ru/ 2020 йыл 13 ноябрь архивланған.
- Уҫы йылғаһының төп ҡушылдыҡтар
- Благовещен районы сайтында Уҫы йылғаһы тураһында 2021 йыл 7 июнь архивланған.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ 1,0 1,1 «Река Уса» — информация об объекте в Государственном водном реестре