Привалов Алексей Иванович

Привалов Алексей Иванович
	Привалов Алексей Иванович
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР; Рәсәй
Тыуған көнө	25 февраль 1906
Тыуған урыны	Йүрүҙән, Златоуст өйәҙе, Өфө губернаһы, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	21 декабрь 1995 (89 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Лианозовское кладбище[d]
Уҡыу йорто	МДУ-ның механика-математика факультеты[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Привалов Алексей Иванович (25 февраль 1906, Йүрүҙән, Өфө губернаһы — 21 декабрь 1995 (89 йәш), Мәскәү) — совет конструкторы, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1976).

Биографияһы үҙгәртергә

1906 йылдың 25 февралендә Йүрүҙән ҡасабаһында (хәҙерге Силәбе өлкәһе ҡалаһы) тыуған. Мәктәпте тамамлағандан һуң һыу ҡыуыу ҡоролмаһында эшләй.

1935 йылда Мәскәү дәүләт университетының механика-математика факультетын тамамлай, һуңынан Үҙәк аэрогидродинамика институтында һәм СССР Ауыр сәнәғәт халыҡ комиссариатының Эксперименталь институтында инженер-иҫәпләүсе булып эшләй. 1937 йылдан СССР Халыҡ авиация сәнәғәте комиссариатының 29-сы конструкторҙар бюроһында конструкторҙар бригадаһын етәкләй^[1].

1941 йылдың мартынан Привалов 468-се заводта (һуңынан — «Универсал» агрегат заводы) эшләй, был предприятиеның баш конструкторы һәм директоры була. 45 йыл дауамында парашют-десант техникаһын уйлап табыусы булып эшләй. Уның етәкселегендә Һауа-десант ғәскәрҙәрен, Хәрби-һауа көстәрен, ҡотҡарыу хеҙмәттәрен тәьмин итеүгә ҡабул ителгән парашют һәм парашют-реактив десант системалары, аэродром хеҙмәте сараларының киң номенклатураһы эшләнә, бик күп ғилми-тикшеренеү эштәре үткәрелә.

Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында тәүҙә Бескудниковола (Мәскәү районы), һуңынан эвакуацияла (Билембай ҡасабаһы, Урал), А. И. Привалов фронт өсөн парашют-десант мөлкәте, поход кухняһы, ҙур десант планёрҙары һәм башҡаларҙы етештереүҙе ойоштороу, шулай уҡ үҙенең төп тематикаһы — парашют-десант техникаһы эшләү менән шөғөлләнә. Мәҫәлән, 1943 йылда ТБ-3 бомбардировщикы фюзеляжы аҫтына йөктәрҙе ултыртыу өсөн ПГР-1 аҫылмалы йөк рамаһы уйлап табыла. Вязь десант операцияһы башында (1942 йылдың 9-февралендә) 8-се һауа-десант бригадаһы менән бергә ПДТ-ның тәүге өлгөләрен файҙаланып 120 ҡул пулемёты, 72 танкыға ҡаршы ҡорал, калибрҙағы 20 миномёт һәм 50 һәм 37 мм калибрҙағы 30 миномёт десантлана. Канев (Днепр десант операцияһы) районында 3-сө һәм 5-се һауа десанты бригадалары десантын әҙерләгәндә 1943 йылдың сентябрендә Ил-4 бомбардировщиктарынан 45-се тупты десантлау планлаштырыла^[2].

А. И. Привалов тарафынан ПДМТ-150 йомшаҡ парашют-десант контейнеры уйлап табыла һәм 1944 йылда дәүләт һынауҙары үтә. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ғәскәрҙәрҙе, махсус тәғәйенләнештәге төркөмдәрҙе, партизан отрядтарын тәьмин итеүҙә аҙ массалы йөктәр өсөн парашют-десант тараһы киң ҡулланылыш таба. А. И. Привалов заводы тарафынан 100—120 кг йөк өсөн ПДММ-120 парашют-десант тоҡсайын етештереү айына йөҙ мең данаға етә^[2].

Һуғыш ваҡытында уҡ А. И. Привалов һәм М. П. Дрязков «ракета парашюты» уйлап таба, ул ергә ултырыр алдынан реактив двигателен ҡабыҙып йөктөң түбәнәйеү тиҙлеген ярайһы уҡ кәметә^[2].

Һуғыштан һуң Мәскәүгә ҡайтҡас, А. И. Приваловтың конструкторҙар төркөмө «планерсылар»ҙан айырыла һәм, 468-се заводты ла һаҡлап ҡалып, парашют-десант техникаһын (ПДТ) эшләү менән генә шөғөлләнә. 1954 йылға А. И. Привалов етәкселегендә 468-се завод дәүләт һынауҙарына ПДТ-ның 50 өлгөһөн тәҡдим итә, шуларҙың 20-һе ҡоралландырыуға ҡабул ителә^[2].

1952 йылда уға — Сталин премияһы, 1962 йылда Ленин премияһы бирелә^[1].

СССР Юғары Советы Президиумы указы менән 1976 йылда Алексей Иванович Привалов Социалистик Хеҙмәт Геройы юғары исеменә лайыҡ була һәм Ленин ордены, «Ураҡ һәм Сүкеш» миҙалы менән бүләкләнә^[1].

1987 йылдың аҙағында Привалов пенсияға сыға. Мәскәүҙә йәшәй. 1995 йылдың 21 декабрендә вафат була, Мәскәүҙең Лианозово зыяратында ерләнә^[1].