Википедия

Үмм Күлсүм

Үмм Күлсүм (Ҡалып:Lang-arz, ысын исеме — әс бинт Эбрахим Фатма-Саййед эль-Бельтага (Ҡалып:Lang-arz); 4 май 1904, Таммай эз-Захайра (ғәр.)баш. — 3 февраль 1975, Ҡаһирә) — Мысыр йырсыһы, йырҙар авторы, актриса. Ғәрәп йырҙарын башҡарған йырсы. Ғәрәп донъяһында иң билдәле йырсыларҙың береһе. Тауышы- контральто. Уның вафатынан һуң күп йылдар үтһә лә, XX быуат ғәрәп донъяһының иң бөйөк йырсыһы тип иҫәпләнә.

Үмм Күлсүм
Рәсем
Зат ҡатын-ҡыҙ[1][2][3]
Гражданлыҡ  Мысыр короллеге
 Республика Египет[d]
 Объединённая Арабская Республика[d]
Тыуған ваҡыттағы исеме Lua хатаһы: expandTemplate: template "lang-arz" does not exist.
Тыуған көнө 31 декабрь 1898({{padleft:1898|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:31|2|0}})[4]
Тыуған урыны Та­май-эз-За­хай­ра[d], Эс-Синбиллавейн[d], Дакахлия[d], Египетский хедиват[d], Мысыр
Вафат булған көнө 3 февраль 1975({{padleft:1975|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:3|2|0}})[2][5][6][…] (76 йәш)
Вафат булған урыны Ҡаһирә, Мысыр
Ерләнгән урыны Ҡаһирә
Хәләл ефете Hassan Alhifnawy[d]
Туған тел египетский диалект арабского языка[d]
Һөнәр төрө йырсы, актёр, кино актёры
Әүҙемлек осороноң тамамланыуы 1975
Йырсы тауышы контральто[d]
Музыка ҡоралы вокал[d]
Жанр музыка Египта[d]
Тауыш яҙҙырыу лейблы EMI Classics[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
орден Добродетельности орден Возрождения орден Республики орден Междуречья орден Заслуг орден Республики Национальный орден Кедра
 Үмм Күлсүм Викимилектә

Биографияһы үҙгәртергә

 
Ҡаһирә ҡалаһында Үмм Күлсүм һәйкәле

Фатма бинт Эбрахим әс-Саййед эль-эз 4 майҙа 1904 йылда ярлы ғаиләлә Нил дельтаһындағы Бельтага Таммай-Захайра (Дакахлиә мухафазаһы, Әс-Симбиллавейн районы) ауылында донъяға килгән[7]. Апаһы һәм ағаһы менән бергә үҫә.

Атаһы урындағы мәсет имамы. Ул ҡыҙын Ҡөрьән уҡырға өйрәтә, һәм Фатма бөтә китапты хәтерендә ҡалдыра. Ҡыҙҙың үтенеесе буйынса уны Ҡорьән мәктәбенә бирәләр[8].

Ижадының инеше үҙгәртергә

Фатма бала сағынан уҡ бик һәләтле йырсы булып таныла. Атаһы дини байрамдарҙа йырлап аҡса эшләй, шулай уҡ Ҡөрьән уҡый. Фатма (Үмм Күлсүм) биш йәшенән атаһының йырҙарын ҡабатлай башлай. Бер аҙҙан атаһы быны күреп, үҙе менән байрамдарҙа йырларға рөхсәт итә. Атаһы төркөмөнөң популярлығы арта, улар гастролдәргә йөрөй башлай, бында ҡыҙҙың һоҡланғыс тауышы ҙур роль уйнай. Мосолман йолаһы буйынса ҡыҙ ир-ат алдында сығыш яһай алмай, шуға күрә уны атаһы бер нисә йыл малайҙар кейеменә кейендереп йөрөтә[8].

16 йәшендә популяр йырсы Әбү-ль-Әлә Мөхәммәд (ғәр.)баш. күреп ҡала һәм уны классик репертуарға өйрәтә. 1920 йылда ул данлыҡлы композитор Закария Ахмед (инг.)баш. менән таныша. Композитор һүҙҙәре буйынса, ул «шул ваҡыттан алып уның тауышын онота алмай»[8]. Үмм Күлсүм бер нисә тапҡыр Ҡаһирә ҡалаһында булып китә һәм 1923 йылда, атаһы риза булмаһа ла, Ҡаһирәгә күсә.

Популярлығы үҙгәртергә

Атаһы Үмм Күлсүмгә уд тигән ҡыллы музыка ҡоралында уйнарға өйрәнергә аҡса бирә, ҡыҙ бында репертуарын яңырта. Тиҙҙән Мысырҙа иң популяр йырсыларҙың береһе булып китә. 1932 йылда Үмм Күлсүм беренсе халыҡ-ара гастролгә юллана — ул Дамаск, Бағдад, Бәйрүт һәм Триполи ҡалаларында була.

1935 йылда Үмм Күлсүм тәүге тапҡыр киноға төшә. Шул уҡ йылда Үмм Күлсүм радиола тәүге тапҡыр сығыш яһай[9]. 1937 йылдан Ҡаһирә радиоһы солисы була, 1930-1940 йылдарҙа бер нисә музыкаль фильмда төшә.

Үмм Күлсүм шулай уҡ король ғаиләһе алдында ла сығыш яһай. 1944 йылда Мысыр короле Фаруҡ I уны иң юғары маҡтау билдәһе менән бүләкләй (нишан Әл Камал), уны быға тиклем тик сәйәсмәндәр һәм король ғаиләһе ағзалары ғына тапшырғандар.

1950 йылдар- Үмм Күлсүм иң популяр булған дәүер.

Мысыр президенты Ғәмәл Әбдел Насир йырсының король алдында сығыш яһауына ҡарамаҫтан, Үмм Күлсүмдең талантына һоҡланыуын йәшермәй. Йыш ҡына радиола уның йырҙарынан һуң Ғәмәл Әбдел Насирҙың сығыштарын ҡуялар, шулай итеп, президент телмәрҙәрен тыңлаусылар һаны арта[10].

1970 йылда Үмм Күлсүм СССР-ға гастролгә килә. Тик ул саҡта концерты булмай ҡала, сөнки Ғәмәл Әбдел Насир вафат була, һәм ул ашығыс Ҡаһирә ҡалаһына ҡайта[10].

1973 йылда Үмм Күлсүм пенсияға сыға. 1975 йылдың 3 февралендә йырсы вафат була. Уның менән мәңгелеккә хушлашырға күп кенә ғәрәп илдәре етәкселәре килә, ә дүрт миллионға яҡын кеше ҡайғы белдереп, Ҡаһирә урамдарына сыға.

Дубайҙа 2008 йылдың 29 апрельендән йырсының яратҡан биҙәүесе — туғыҙ рәтле муйынса (1888 ынйылы шәйех Зәид ибн Солтан Әл Нахъян бүләге) 1,38 миллион долларға[11] һатыуға ҡуйыла. Йырсының яулығы һәм сәхнә күҙлеге 5,5 миллион долларға һатыла[10].

Хәтер үҙгәртергә

1982 йылда композиторҙар һәм ғәрәп йырҙарын башҡарыусылар өсөн Мысырҙа Үмм Күлсүм исемендәге премия[12] булдырыла.

Ҡаһирә ҡалаһы Нилометр янында Үмм Күлсүм музейы урынлашҡан. Унда йырсының тауышы яҙҙырылған пластинкалар һәм таҫмалар архивы, башҡа экспонаттар бар[10].

Израилдең Хайфа ҡалаһында бер вегетариан ресторанына йырсы исеме бирелгән[13].

Ғәрәп музыка йәмғиәте рәйесе Ратиб Әл-Хефни ханым Үмм Күлсүм исемендәге ғәрәп музыка ансамбле ойошторған[14].

Дискография үҙгәртергә

  • Aghadan alqak («Shall you I tomorrow see?») maqam ajam (1971)
  • Ana Entezarak Fi (« I am waiting for you») (1943)
  • Alf Leila Leila wa («Nights One Thousand and One»).....maqam nahawand (1969)
  • Arouh Arook li Meen Lemeen or («I Should Go To Whom»).......maqam rast (1958)
  • Al Atlal («The Ruins»)......maqam huzam (1966)
  • Amal Hayati"; Sono («Hope of My Life») (1965)
  • Salam Ansak Ya («Forget you? Come on!») (1961)rast maqam
  • Aqbal al-layl («arrived has Төндә») (1969)
  • Araka asiya al-dam («I refusing cry you to see») (1964)
  • 'Awwidt 'ayni («my I accustomed eyes») (1957) kurd maqam
  • Anak Baeed («Away From You»).......maqam bayyati (1965)
  • Meen Betfaker fi («Of Who Are You Thinking?»).....maqam bayati (1963)
  • Dalili Ehtar («I am lost») (1955) kurd maqam
  • Dhikrayatun (or the story of my love Hobbi Qessat) («memories»)(1955)
  • El Kolloh Hobb («All The Love»).......maqam rast (1971)
  • Ental Hobb («The Love You Are»).......maqam nahwand (1965)
  • Enta Omri — Sono («the life of my love You Are»)........ maqam kurd (1964)
  • Al Es'Rouhak («Ask еңелерәк»)maqam kar hugaz (1970)
  • Fakarouni («reminded They me»).......maqam rast (1966)
  • Fit al-оксфордтағы' ad ("It Is Too Late"or «over the is rendezvous») Sono Cairo.......maqam sikah (1967)
  • Gharib' erraja Bab Ala («Stranger at the hope of терәп») (1955)
  • Ghulubt asalih («Tired of forgiving») (1946)
  • El Hadeeth Rouh («Уединиться of The The Тя»)......maqam kurd (1967)
  • Hajartak Hagartek or («You I left») EMI (1959)
  • Lil Hasibak-zaman («time to leave I will you») (1962)
  • Hathehe Laylati («This is My Night»)......maqam bayyati (1968)
  • Ma'Hayart Albi ak («My Heart Confused You»)......maqam nahwand (1961)
  • Hakam 'al alayna-a haw' («Love me ordered has») (1973)
  • Hobb Eih («Love Which»).....maqam bayyati (1960)
  • Howwa Sahih El-Hawa Ghallab («love Is stronger really?») (1960)maqam saba
  • Kull al-ahabbah («All the friends») (1941)
  • Diva La — CD, EMI Arabia, 1998
  • Diva La II — CD, EMI Arabia, 1998
  • Diva III La — CD, EMI Arabia, 1998
  • Diva IV La — CD, EMI Arabia, 1998
  • Diva La V — CD, EMI Arabia, 1998
  • Leilet Hobb («a Love of night») (1973)nahawand maqam
  • Hedod Lel Sabr («Has Limits Patience»)......maqam sikah (1964)
  • Lessa Faker («Remember Still You»).......maqam ajam (1960)
  • Aynayk Agl Men («For your eyes») (1972)
  • Othkorene («Remember Me») (1939)
  • Il Raq Habeeb («My Back Tendered Beloved») (1941)
  • Retrospective — Artists Associes Arabes
  • Rihab al-huda (al-Thulathiyah al-Muqaddisah) («holly to the the trinity repentance paths or»)(1972)
  • Rubaiyat Al-Khayyam («of Khayyám Quatrains Omar»).......maqam rast (1950)
  • El Sirat Houb («Tale of Love»).......maqam sikah (1964)
  • We Toof Shoof («Wander and wonder») (1963)
  • The Classics — CD, EMI Arabia, 2001
  • Wi-darit il-ayyam («Passed And By Time»).......maqam nahwand (1970)
  • Ya Karawan («O Plover») (1926)
  • Yashqiq Anini Yali Kan («my cries who enjoyed You») (1949)
  • Ya Msaharny («awake at night keeps me that You») (1972) rast maqam
  • Ya Zalemny («unjust who were me to You») (1954)kurd maqam
  • El Zalamna Hob («We Have Sinned Against Love») (1962)

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. ↑ Record #10035031 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. ↑ 2,0 2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118860178 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ Dictionary of African Biography (ингл.) / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-538207-5
  4. ↑ Store norske leksikon (билдәһеҙ) — 1978. — ISSN 2464-1480
  5. ↑ Umm Kulthum // https://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=27538 (нем.)
  6. ↑ Om Kalsoum // Store norske leksikon (билдәһеҙ) — 1978. — ISSN 2464-1480
  7. ↑ «Деревня состояла из 280 домов, в которых обитало 1665 жителей». — Virginia Danielson. The voice of Egypt. — стр. 21.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Stefanie Gsell. Umm Kulthum - Persönlichkeit und Faszination der ägyptischen Sängerin. — Frankfurt: Lang, 1994. — ISBN 3-631-47145-9.
  9. ↑ Леди Умм Кульсум. o-egypt.kiev.ua (20 ғинуар 2009). Дата обращения: 6 март 2012. Архивировано 23 июнь 2012 года.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Косынку великой египетской певицы продали за 5,5 миллиона долларов. Вести.ру (8 май 2008). Дата обращения: 6 март 2012. Архивировано 14 март 2016 года. 2016 йыл 14 март архивланған.
  11. ↑ Ожерелье арабской певицы продано за $1,38 млн. Информационно-аналитическое агентство «Русская Ювелирная Сеть» (5 май 2008). Дата обращения: 6 март 2012. Архивировано 23 июнь 2012 года. 2012 йыл 23 июнь архивланған.
  12. ↑ [ Кульсум Умм] — Большого Энциклопедического словаря
  13. ↑ https://www.rest.co.il/rest/80280538/
  14. ↑ Michael Frishkopf. A Historty of Music and Singing on Egyptian Radio and Television // Music and Media in the Arab World. — Каир: The American University in Cairo Press, 2010. — С. 73. — 308 с. — ISBN 978-977-416-293-0.

Һылтанмалар үҙгәртергә

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Үмм_Күлсүм&oldid=1178235» битенән алынған