Википедия

Торжок

Рәсәй ҡалаһы

Торжок — Рәсәйҙең Тверь өлкәһендәге ҡала. Торжок районының административ үҙәге, өлкә әһәмиәтендәге ҡала, шул уҡ исемдәге Торжок ҡалаһы ҡала округы муниципаль берәмеген барлыҡҡа килтерә[2].

Торжок
Флаг[d]
Нигеҙләү датаһы IX быуат
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Торжокский район[d] һәм Яңы Торжок өйәҙе[d]
Административ-территориаль берәмек Тверь өлкәһе
Сәғәт бүлкәте UTC+3:00[d]
Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан Тверца[d]
Халыҡ һаны 45 641 кеше (1 ғинуар 2018)[1]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 165 метр
Туғандаш ҡала Слоним[d], Мәскәү, Мелле (Германия) һәм Валдай
Майҙан 59 км²
Почта индексы 172000–172011
Рәсми сайт torzhok-adm.ru
Иң тәүге яҙма ваҡыты 988
Урындағы телефон коды 48251
Бында ерләнгән кешеләр категорияһы Категория:Похороненные в Торжке[d]
Карта
 Торжок Викимилектә

Тверца йылғаһы буйында урынлашҡан. Уға X—XI быуаттарҙа нигеҙ һалынған.

Рустең көньяҡ райондарынан Новгород менән Петербургҡа табан үткән эре сауҙа юлдарының береһе. XV быуат урталарына тиклем — Новгород республикаһының сик буйы ҡалаһы

Ҡалала XVII—XIX быуаттарҙағы архитектура ҡомартҡыларын һаҡлана: шул иҫәптән торлаҡ, ғибәҙәтханалар, Борисоглебский һәм Воскресенский монастырҙары. Полиграфия сәнәғәте һәм янғын һүндереү техникаһын етештереү үҫешкән. Халыҡ һаны — 45 641 кеше (2018 йылғы мәғлүмәттәр буйынса).

Билдәле шәхестәре үҙгәртергә

Географияһы үҙгәртергә

Географик урыны

Торжок рәсәйҙең Европа өлөшөндә, Валдай ҡалҡыулығы итәгендә, Волганың һул ҡушылдығы булған Тверца йылғаһының ике ярына урынлашҡан. Ҡала майҙаны — 58,8 кв. километр. Диңгеҙ кимәленән уртаса бейеклеге — 165 м[4].

Торжоктан көньяҡ-көнсығышҡа табан 64 саҡрымда Тверь ҡалаһы ята[5], ә 239 километрҙа — Мәскәү[6]. Ҡала янынан ғына «Рәсәй» автомобиль юлы үтә, ул ҡаланы Мәскәү һәм Санкт-Петербург менән бәйләй. «Торжок» тимер юл станцияһынан Ржев, Лихославль һәм Соблаго ҡалаларына аоездар йөрөй.

Ҡаланы Тверца йылғаһы ике өлөшкә бүлә, йылға тверца йылға аша өс күпер һалынған, уларҙың береһе — йәйәүлеләр өсөн. Шартлы рәүештә ҡала түбәндәге райондарға бүленә:

  • Ленинград шоссеһы
  • Калинин шоссеһы
  • Үҙәк (һул һәм уң яҡ яр)
  • Марс
  • Көньяҡ
  • Митино
  • Химик
  • Луначарка
  • Володарка
Климаты
Климат Торжок
Күрһәткестәре Дек. Два. Март Апра. Май Июнь Июль Авг. Сена. Окт. Нояб. Тирәсте. Йыл
Һауа температураһы, °C -6 -4,9 1,4 9,8 17 21 23,1 20,9 14,7 7,6 0,5 -3,8 8,4
Уртаса температура, °C -8,8 -8,5 -2,6 5 11,6 15,7 17,8 15,7 10,1 4,4 -1,7 -6,2 4,4
Ул кәм тигәндә, °C -12,4 -12,7 -7 0,1 5,7 9,9 12,2 10,6 5,7 1,2 -4,1 -9,1 0
Яуым-төшөм нормаһы, мм 35 33 30 36 63 78 78 68 52 52 44 41 610
Сығанағы: Weather MSN, Climate-data.org

Тарихы үҙгәртергә

Торжок — Рәсәйҙәге иң боронғо ҡалаларҙың береһе[7]. Уның барлыҡҡа килеүенең аныҡ ҡына датаһы билдәле түгел. X—XI быуаттарҙа Новгород сауҙагәрҙәре ҡалаға нигеҙ һалған тип иҫәпләнелә. Археологик ҡаҙыныу эштәре лә быны раҫлай[8]. Торжок тураһындағы беренсе яҙма 1139 йылғы Новгород йылъяҙмаһында табыла[9]. Был йылъяҙма ҡаланы Суздаль кенәзе Юрий Долгорукийҙың баҫып алыуы тураһында бәйән итә:

  Въ лѣто 6647. ...и разгнѣвася Гюрги, идя опять Суждалю, възя Новыи търгъ.  

Атамаһының килеп сығышы үҙгәртергә

Ҡала атамаһының килеп сығышы «торг» һүҙе менән бәйле. Борон бында күрше кенәзлектәр һәм башҡа дәүләттәрҙең сауҙагәрҙәре сауҙа ойошторор булған. XII быуаттан алып йылъяҙмаларҙа «Яңы Торг» һәм «Торжок» атамалары осрай. Һуңғы атама халыҡ телендә нығына һәм рәсми атамаһы булып ҡала. Шуға ҡарамаҫтан, хәҙерге топонимикала «торжокский» сифаты менән бер рәттән «новоторжский» варианты ла ҡулланыла, ә ҡала халҡы «новоторҙар» тип атала[10].

 
 
 
 
XX быуат башында күперҙән Борисоглебский монастыры күренеше XX быуат башында крепостной валдан күренеш XX быуат башында Борисоглебский монастыры янындағы крепостной вал XX быуат башында Михаил Архангел сиркәүе

Халҡы үҙгәртергә

Иҫтәлекле урындары үҙгәртергә

 
Борисоглебский монастыры комплексы
 
Василёво. «Шайтан» күпере

Туғанлашҡан ҡалалар үҙгәртергә

Һынлы сәнғәттә Торжок үҙгәртергә

Фотогалерея үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Рәсәй Федерацияһы статистика федераль хеҙмәте.
  2. ↑ Устав города Торжок 2016 йыл 22 ноябрь архивланған.
  3. ↑ Межпоселенческая центральная библиотека муниципального района Туймазинский район. Почётные граждане города. Дадай Сергей Иеронимович (рус.) (Тикшерелеү көнө: 11 сентябрь 2019)
  4. ↑ История города. Официальный сайт администрации города Торжка.
  5. ↑ Расстояние между Торжком и Тверью
  6. ↑ Расстояние между Торжком и Москвой
  7. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  8. ↑ Летопись города. Отрывок из книги М. А. Ильина. «Торжок-инфо». 2015 йыл 8 декабрь архивланған.
  9. ↑ Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
  10. ↑ Необходимо задать параметр url= в шаблоне {{cite web}}. Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite web}}. [ ].
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Официальный сайт. Торжок. Города-партнеры. 2019 йыл 18 февраль архивланған.

Әҙәбиәт үҙгәртергә

  • Суслов А. А. Город Торжок и Новоторжский район (историко-экономический очерк). — Калинин: Калининское книжное изд-во, 1958. — 126 с.
  • Суслов А. А. Торжок и его окрестности. — М.: Московский рабочий, 1970. — 160 с. — 35 000 экз.
  • Суслов А. А., Фомин А. А. Торжок и его окрестности. 2-е изд. — М.: Московский рабочий. Калинин. отд-ние, 1983. — 192 с.
  • Малыгин П. Д. Древний Торжок. Историко-археологические очерки. — Торжок: ВООПИК, Калининское обл. отд-ние, 1983. — 56 с.
  • Кашкова В. Ф. Пушкинский путеводитель: Москва — Тверь — Санкт-Петербург. — Тверь: Сувенир, 1994. — 271 с. — ISBN 5-85754-063-21.
  • Кашкова В. Ф. У Пожарского в Торжке. — Тверь: Лилия ЛТД, 1996. — 32 с. — ISBN 5-89417-005-2.
  • Кашкова В. Ф. Я к вам лечу воспоминаньем…. — Тверь: Тверское обл. кн.-журн. изд-во, 1997. — 207 с. — ISBN 5-85457-094-7.
  • Писигин В. Ф. Эхо пушкинской строки. Очерк о праздновании 198-й годовщины со дня рождения А. С. Пушкина в городе Торжке. — М.: ЭПИцентр, 1998. — 204 с. — ISBN 5-89069-006-X.
  • Торжок в путевых заметках и мемуарах / Составитель И. А. Бочкарёва. — Торжок: Всерос. ист.-этногр. музей, 2002. — 182 с. — ISBN 5-87049-310-2.
  • Кашкова В. Ф. Голоса из тревожного детства. Прифронтовой Торжок 1941—1945 гг. — Тверь: Тверское обл. кн.-журн. изд-во, 2003. — 207 с. — ISBN 5-85457-207-9.
  • Кашкова В. Ф. Рядом и далеко. Кн. 1. Рассказы о прошлом и пережитом. — Торжок, 2006. — 287 с.
  • Салимов А. М. К вопросу о датировке каменных оборонительных сооружений Торжка // Древняя Русь. Вопросы медиевистики. — 2010. — № 1 (39). — С. 36—39.

Һылтанмалар үҙгәртергә

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Торжок&oldid=1249439» битенән алынған