Илаһиәт (правосл. богословие) йәки теоло́гия ( грек. θεολογία - грек. θεός «Бог» + грек. λόγος)  — ниндәйҙер динде йәки дини тәғлимәтте систематик юл менән бәйән итеү йәки шәрехләү [1].

Теология
Өйрәнеү объекты Дин, религиозная вера[d] һәм Хоҙай
Ҡайҙа өйрәнелә студент семинарии[d] һәм theological studies[d]
CIP коды 39.06 һәм 39.0601
 Теология Викимилектә

Теология дин ғилеменән һәм дин фәлсәфәһенән башҡа өлкә [2].

Илаһиәт, «богословие» (теология, бор. грек. θεολογία, лат. theologia) төрлө заманда төрлө мәғәнәлә ҡулланылған [3]. Илаһи көс тураһында ғилем мәғәнәһендә «теология» төшөнсәһе XIII быуаттың тәүге яртыһында, Абелярҙың «Христианская теология» (Theologia christiana) тигән китабы сыҡҡандан һәм Париж университетында теология факультеты асылғандан һуң нығына[3][4].

Файл:Abul ala maududi.jpg
ХХ быуаттың абруйлы мосолман ғалимдарының береһе Әбүл Әғлә Мәүдүди

«Богословие» һәм «теология» урыҫ телендә үҙгәртергә

Урыҫ телендә «теология» һүҙендәге тәүге «т» хәреф латин теле аша инеүен күрһәтә, был һүҙ, «богословие» төшөнсәһенән айырмалы, боронғо грек теленән ингән θεολογία менән бер үк түгел[5][6]. Урыҫ православиеһында үҙ тарафына бары тик «богословие» төшөнсәһе генә ҡулланылыуы тотороҡло күҙәтелә [7]. Әммә урыҫ богословиеһы көнбайыш теологияһы хәрәкәтен күҙәтеп бара,һаҡлыҡ менән ҡуллана һәм уның бай ҡаҙаныштарын үҙ маҡсаттарында бик оҫта файҙалана [8]

Ислам илаһиәте үҙгәртергә

[10].

Христиан богословиеһы (теология) үҙгәртергә

Богословие дисциплинаһы тармаҡтары:

  • Догмат (фундаменталь, теоретик) йәки системалы богословие:
    • триадология — Троица тураһында ғилем
    • ангелология — фәрештәләр тураһында тәғлимәт
    • антропология — кеше тураһында тәғлимәт
    • хамартология — гонаһ тураһында тәғлимәт
    • понерология — яуызлыҡ тураһында тәғлимәт
    • христология — Иисус Христос тәбиғәттәре һәм йөҙө тураһында тәғлимәт
    • сотериология — ҡотолоу тураһында тәғлимәт
    • экклезиология — Сиркәү тураһында тәғлимәт
    • иконология — иконалар тураһында тәғлимәт
    • сакраментология — йәшерен серҙәр тураһында тәғлимәт
    • эсхатология — донъяның ахырғы яҙмыштары тураһында тәғлимәт
  • апологетика — рациональ ысулдар ярҙамында динде нигеҙләү
  • Сағыштырыулы богословие — башҡа диндәр нигеҙҙәренә компаратив анализ
  • Пастырь богословиеһы:
    • литургика — ғибәҙәт теория һәм практикаһы
    • гомилетика — вәғәз теорияһы һәм практикаһы
    • катехитика — дин тураһында башланғыс тәғлимәт
    • каноника — сиркәү хоҡуҡиәте теорияһы
  • Әхлаҡ богословиеһы 
  • Библия богословиеһы:
    • экзегетика — библия текстарына тәнҡитле аңлатыу йәки интерпретация
    • герменевтика — дини сығанаҡтарҙы тәфсирләү теорияһы һәм методологияһы
    • исагогика — библеистика бүлеге.
  • Тарихи богословие:
    • сиркәү археологияһы —сиркәү һәм Библия тарихы
    • библия тарихы
    • Боронғо Сиркәү тарихы
    • византология
    • урындағы сиркәүҙәр тарихы
    • РПЦ тарихы

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. Богословие // Большой толковый словарь русского языка. / Ред. С. А. Кузнецов. — СПб.: Норинт. 1998.
  2. Головушкин Д. А., Гончаров С. А., Григоренко А. Ю., Кудряшов В. М. и др. Религиоведение. Уч. пособие для студ. пед. вузов. — Издат. дом «Питер», 2008. — С. 14. — 507 с. — ISBN 9785911808662.
  3. 3,0 3,1 Богословие // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  4. ТеологияНовой философской энциклопедии
  5. Современный русский язык: Лексикология. Фразеология. Лексикография. Фонетика. Орфоэпия. Графика. Орфография. Учебное пособие. Г. М. Алексейчик, Н. И. Астафьева, И. А. Киселёв и др. — Мн., изд. Вышэйшая школа, 1990.
  6. С. С. Хоружий «Философия и теология: старые и новые парадигмы отношений», Часть 3.
  7. И. И. Иванова. К вопросу о зависимости религиозной философии от теологии. Или богословия? // Credo new. 2004. № 1(37). — С.171-189.
  8. Конференция, посвящённая 200-летию со дня рождения И. В. Киреевского http://www.pravoslavie.ru/news/17261.htm
  9. Shafi, Ma’ariful Qur’an, Maktaba-e-Darul-Uloom, Karachi, 2003, vol. 1, p. 411
  10. Rodinson M. La fascination de l’Islam. Nijmegen, 1978. с. 94.

Әҙәбиәт үҙгәртергә

фәнни
публицистика

Һылтанмалар үҙгәртергә