Сәмәнхоҙа,йәки Сәмәнхуда́т  (фарс. سامان‌خدا) — Сәмәниҙәр династияһын башлаған кеше . VIII быуатта тыуған. Әбү Бәкер Наршаһи һәм Хәмзә Исфахани мәғлүмәтенсә, ул Бәлх провинцияһының Сәмән ауылынан булған[1],Шамсетдин әл-Мөҡәддәси иһә уны Сәмәрҡәнд янындағы Сәмән ҡышлағынан тип һанай. XVII быуаттағы Сәғдиә әҫәрендә уның ысын исеме Арҡуҡ тип атала, Фирғәнәлә тыуған, шунан үҙе Сәмән ауылына нигеҙ һалған тигән мәғлүмәт бирелә[2]. VIII быуат башында Хөрәсән губернаторы Әсәт ибн Абдаллаһ әл-Ҡасриға килә ( 723-727 идара итә). Сәмәнхоҙа ул ваҡытта Зороастризм инанысында була[3]. Мәгәр Әсәт ибн Абдаллаһ әл-Ҡасриҙың иманлылығы шундай ныҡ тәьҫир итә, ул Исламға күсә[4] һәм губернатор иҫтәлегенә улына ла Әсәт тип ҡуша.

Хәлифә әл-Мәмүн ғәрәптәргә ҡаршы баш күтәреүҙе баҫтырыуҙағы ярҙамдары өсөн (806—810 йыл), Сәмәндең улдарына ла, ейәндәренә лә 819 йылда Мәүерәннәһерҙең барлыҡ мөһим өлкәләренә идара итеү хоҡуғы бирә[5]


Шәжәрәһе үҙгәртергә

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Бахрам Гушнасп
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мардансина
 
неизвестно
 
 
 
 
 
 
Бахрам Чубин
 
Гурдия
 
Гурдуя
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Нушрад
 
 
 
 
 
Михран Бахрам-и Чубин
 
Шапур
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сиявахш
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Тугмас
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Джутман
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сәмәнхоҙа
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


Әҙәбиәт үҙгәртергә

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. Bosworth, Clifford Edmund. The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual p. 162
  2. НЭУ, 2000—2005, Сомонийлар
  3. Dhalla, M. N. History of Zoroastrianism (1938) Part 6, Chapter XLIII
  4. Mohammad Taher, Encyclopaedic Survey of Islamic Culture, pg. 84
  5. Narshaki (trans. R. N. Frye), History of Bukhara, Pg 79