Сабитов Хәй Сабит улы

Сабитов Хәй Сабит улы (15 сентябрь 1915 йыл, Яңы Ҡанысар ауылы, Мамадышский өйәҙе, Ҡазан губернаһы, Рәсәй империяһы — 24 декабрь 1993 йыл, Ижевск, Удмурт Республикаһы) — удмурт совет йырҙар яҙыусы шағиры (татар сығышлы), радиожурналист. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы(1964). УАССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1965).

Сабитов Хәй Сабит улы
Зат ир-ат
Тыуған көнө 15 сентябрь 1915({{padleft:1915|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Тыуған урыны Новый Каенсар[d], Q48530291?, Мамаҙыш өйәҙе[d], Ҡазан губернаһы, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө 24 декабрь 1993({{padleft:1993|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:24|2|0}}) (78 йәш)
Вафат булған урыны Ижевск, Рәсәй
Һөнәр төрө шағир
Уҡыу йорто Удмурт дәүләт университеты
А. М. Горький исемендәге әҙәбиәт институты

Биографияһы үҙгәртергә

Хәй Сабит улы Сабитов 1915 йылдың 15 сентябрендә Яңы Ҡанысар ауылында (хәҙер — Татарстандың Күкмор районы) крәҫтиән ғаиләһендә тыуа. 1930 йылда Ҡазан финанс-иҡтисад техникумын тамамлай һәм Ижевскиға килә. Бында Сабитов урындағы Дәүләт банкында кредит инспекторы булып эшләй. 1943 йылда Удмурт дәүләт педагогия институтының тел һәм әҙәбиәт факультетын тамамлай, 2-се курста уҡыған саҡтан алып урындағы радиола яңылыҡтар дикторы булып эшләй — Бөйөк Ватан һуғышы фронттарынан килгән хәбәрҙәрҙе удмурт телендә уҡый.[1].

1950 йылда Удмурт АССР-Ы Яҙыусылар союзы тәҡдиме менән М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтына уҡырға инә, уны тамамлағас, ҡайтып Ижевскиға ҡайта һәм радиола әҙәби-драматик тапшырыуҙарҙың мөхәррире булып эшләй. 1964 йылда СССР Яҙыусылар союзына ағза итеп алына. Бер йылдан һуң уңышлы эштәре өсөнуға «УАССР Атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре» исеме бирелә[2].

Ижады үҙгәртергә

Хәй Сабитовтың тәүге шиғыры «улон Шудо» (с удм.  — «Бәхетле тормош») 1938 йылда Удмурт АССР-ы Яҙыусылар союзының «Сүкеш» журналында баҫылып сыға. Һуңыраҡ Удмуртияның билдәле композиторҙары менән берлектә 100-гә яҡын йыр яҙа, халыҡ араһында уның шаян йырҙары «Паймод, эке» (с удм.  — «Ну и удивишься, брат»), «Вождэ эн вай» (с удм.  «Не исердись»), «Эсьмаса» (с удм.  «Даже») һәм башҡалар ысын танылыу ала[3]

1975 йылда «Яратӥсько» (с удм.  «Лбюлю») Гшиғырҙар йыйынтығы өсөн Сабитов УАССР Дәүләт премияһына лайыҡ була.

Сабитов милли шиғриәттә яңы жанрға нигеҙ һалыусы тип һанала — уның ҡәләме аҫтынан «веноксонетов» тип аталған 15 әҫәре баҫылып сыға, унда артабанғы һәр шиғыр юлыалдағы шиғыр юлынан башлана, ә һуңғы юлы алдағы барлыҡ юлдарҙы ла «онотмай»[4].

Библиография үҙгәртергә

Йыр һәм шиғырҙар йыйынтыҡтары:

  • Әммә Кылбуръес кырӟанъес (1953)
  • Кырӟанъесы тыныд: Кылбуръес (1962)
  • Арган кырӟа: Кылбуръес әммә кырӟанъес (1971)
  • Яратӥсько: кырӟанъес әммә Кылбуръес (1975)
  • Улон — кырӟан: Кылбуръес (1985)

Сонеттар, йырҙар һәм шиғырҙар йыйынтығы:

  • Радость: Венок сонетов, стихи и песни (1973)

Балалар өсөн поэмалары:

  • Куноын (1967)
  • Даур гырлы (1981)

Шиғырҙар тәржемәһе:

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

Әҙәбиәт үҙгәртергә

  • Удмуртская Республика. Культура и искусство: Энциклопедия / гл. ред. А. Е. Загребин. — Ижевск : Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, 2012. — С. 403. — 540 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-901304-62-4.
  • Писатели и литературоведы Удмуртии: Биобиблиографический справочник / Сост. А. Н. Уваров. — Ижевск, 2006. — 220 с. — 2000 экз. — ISBN 5-9631-0005-4.

Һылтанмалар үҙгәртергә