Наҙытамаҡ

Наҙытамаҡ (рус. Назитамак) — Башҡортостандың Дүртөйлө районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 137 кеше. Почта индексы — 452315, ОКАТО коды — 80224807003.

Ауыл
Наҙытамаҡ рус. Назитамак
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Дүртөйлө районы
Ауыл биләмәһе	Әсән ауыл Советы (Дүртөйлө районы)
Координаталар	55°25′21″ с. ш. 54°42′57″ в. д.
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1762
Халҡы	↘137 кеше (2010)
Милли состав	башҡорттар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452315
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 224 807 003
ОКТМО коды	80 624 407 116
Наҙытамаҡ

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	137	66	71	48,2	51,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Дүртөйлө): 13 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Әсән): 1 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Өфө): 129 км

Тарихы

Әсән ауыл Советы биләмәһендә. Район үҙәгенән көньяҡ‑көнбайышта 13 саҡрым һәм Өфө тимер юл станцияһынан төньяҡ‑көнбайышта 129 саҡрым алыҫлыҡта Наҙы йылғаһы тамағында урынлашҡан. Ауылға Бөрө өйәҙе Йәлдәк улусы башҡорттары аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һала, рәсми документтарҙа 1762 йылдан билдәле. 1795 йылға тиклем бында керҙәшлек килешеүе буйынса типтәрҙәр төпләнгән. 1795 йылғы V рәүиз документтарында тораҡ пунктында 38 башҡорт һәм 40 типтәрҙең йәшәүе теркәлә. 1834 йылғы рәүиздә башҡорттар 39 кеше булһа, типтәрҙәрҙең һаны 80-гә етә. Ауыл халҡы малсылыҡ, игенселек менән шөғөлләнгән. 1843 йылда 39 башҡортҡа 5,10 бот иген сәселә. 1865 йылда Һыу тирмәне, училище, мөгәзәй, мәсет, уның эргәһендә мәктәп теркәлгән. 1870 йылдағы Х рәүиз башҡорттар һанының 60-тан артмауын, типтәрҙәрҙең 245 кеше булыуын билдәләй. 1870 йылда ауыл халҡының дөйөм һаны 310 кеше була. 1920 йылдағы тәүге совет рәүизендә ауылда 710 кеше йәшәүе күрһәтелә, милли составы — башҡорттар, типтәрҙәр. Халҡы: 1906 йылда — 623 кеше; 1920 йылда — 716 кеше; 1939 йылда — 491 кеше; 1959 йылда — 302 кеше; 1989 йылда — 140 кеше; 2002 йылда — 144 кеше; 2010 йылда — 137 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).

Билдәле шәхестәре

• Фәниә Ғәбиҙуллина (4.03.1957), журналист, шағир һәм яҙыусы, Башҡортостандың атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2008).
• Мәрҙәнов Хәмитйән Ғилемйән улы (1927—20.11.2020), статистика органдары ветераны, иҡтисадсы. Туймазы районы статистика бүлегенең элекке начальнигы. Социалистик иҫәп отличнигы (1967), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған иҡтисадсыһы (1985). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1976).

Һылтанмалар

• Наҙытамаҡ // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 8 июнь 2022)
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий стр.408 2022 йыл 8 июнь архивланған.