Борий
Борий (лат. Bohrium, билдәләнгән символы . Bh, элек Уннилсептий, Unnilseptium, Uns, йәки эка-рений) — тотороҡһоҙ радиоактив элемент, атом номеры 107. Масса һаны 261 - 272 тиклем булған изотоптары билдәле. Иң тотороҡло изотобы — борий-267, ярым тарҡалыш осоро 17 с[1].
| |||||
| Ябай матдәнең тышҡы күренеше | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
Көмөш-аҡ төҫтәге һоро металл
| |||||
| Атом үҙенсәлектәре | |||||
| Исеме, символы, номеры |
Борий / Bohrium (Bh), 107 | ||||
| Атом массаһы (моляр массаһы) | |||||
| Электрон конфигурация |
[Rn]5f146d57s2 | ||||
| Атом радиусы |
фаразлана 128 пм | ||||
| Химик үҙенсәлектәре | |||||
| Ионлашыу энергияһы (первый электрон) | |||||
| Ябай матдәнең термодинамик үҙенсәлектәре | |||||
| Тығыҙлыҡ (н. ш.) |
предположительно 37 г/см³ | ||||
| Иреү температураһы |
Бүлмә температураһынан юғарырыҡ тип фаразлана | ||||
| 107 | Борий
|
(267) | |
| 5f146d57s2 | |
Символы үҙгәртергә
Борий элементының символы - Bh (Борий тип уҡыла).
Тарихы үҙгәртергә
107-се элементты синтезлау тураһында беренсе тапҡыр 1976 йылда Дубна Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институтында эшләгән Юрий Оганесян төркөмө хәбәр итә [2].
1981 йылда Ауыр иондар институтында (нем. Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI) эшләгән немец ғалимдары төркөмө Дармштадт ҡалаһында, ҡулланыу методикаһын камиллаштырып, шул уҡ реакция продукттарын 209Bi+54Ц тикшерә, һәм уның нуклид параметрҙарын билдәләй.
Артабанғы тикшереүҙәр күрһәтеүенсә 261107 изотобы оҙайлыраҡ ваҡыт торорға һәләтле, хәҙерге баһаһы буйынса 12 мс тәшкил итә, был 1976 йыл һөҙөмтәләренә ҡарағанда юғарыраҡ булып сыға.
Исеме үҙгәртергә
1992 йылдың сентябрендә Дармштадт һәм Дубна ғалимдары араһында 107-се элементты Дания физигы Нильс Бор[3] хөрмәтенә "нильсборий" тип атарға килешелгән, ә тәүге осорҙа совет ғалимдары был исемде 105-се элемент өсөн планлаштырған булған (хәҙерге дубний )[4]. 1993 йылда IUPAC 107-се элементты идентификациялауҙа немец төркөмөнөң өҫтөнлөгөн таный, ә 1994 йылда үҙ рекомендацияһында "борий" исемен тәҡдим итә, сөнки химик элементтарҙың исемдәре бер ҡасан да ғалимдың исеменән һәм фамилияһынан тормаған[5]. Был тәҡдим 1997 йылда дания химиктары менән консультациянан һуң, тулыһынса килешелеп, раҫлана[6].
Билдәле изотоптар үҙгәртергә
| Изотоп | Масса | Период полураспада[7] | Тип распада |
|---|---|---|---|
| 260Bh | 260 | 300 мс | α-распад в 256Db |
| 261Bh | 261 | 12 (+5/−3 мс) | α-распад в 257Db |
| 262Bh | 262 | 290 мс | α-распад в 258Db |
| 263Bh | 263 | 200 мс | α-распад в 259Db |
| 264Bh | 264 | 0,44 (+0,60/−0,16) с | α-распад в 260Db |
| 265Bh | 265 | 0,9 (+0,7/−0,3) с | α-распад в 261Db |
| 266Bh | 266 | 1,7 (+8,2/−0,8) с | α-распад в 262Db |
| 267Bh | 267 | 17 (+14/−6) с | α-распад в 263Db |
| 268Bh | 268 | 25 с | α-распад в 264Db |
| 269Bh | 269 | 25 с | α-распад в 265Db |
| 270Bh | 270 | 30 с | α-распад в 266Db |
| 271Bh | 271 | 40 с | α-распад в 267Db |
| 272Bh | 272 | 10 (+12/−4) с | α-распад в 268Db |
| 273Bh | 273 | 90 мин | α-распад в 269Db |
| 274Bh | 274 | 90 мин | α-распад в 270Db |
| 275Bh | 275 | 40 мин | билдәһеҙ |
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ P. A. Wilk et al. Evidence for New Isotopes of Element 107: 266Bh and 267Bh // Physical Review Letters. — 2000. — Т. 85. — № 13. — С. 2697—2700.
- ↑ Yu. Ts. Oganessian et al. On spontaneous fission of neutron-deficient isotopes of elements 103, 105 and 107 // Nuclear Physics A. — 1976. — Т. 273. — № 2. — С. 505—522.
- ↑ Responses on the Report 'Discovery of the transfermium elements' // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1815—1824.
- ↑ R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements // Pure and Applied Chemistry. — 1993. — Т. 65. — № 8. — С. 1757—1814.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994) // Pure and Applied Chemistry. — 1994. — Т. 66. — № 12. — С. 2419—2421.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997) // Pure and Applied Chemistry. — 1997. — Т. 69. — № 12. — С. 2471—2473.
- ↑ Nudat 2.3
Һылтанмалар үҙгәртергә
- WebElements.com — Bohrium
- EnvironmentalChemistry.com — Bohrium
- Los Alamos National Laboratory — Bohrium 2010 йыл 12 декабрь архивланған.
- Борий в Популярной библиотеке химических элементов 2016 йыл 5 март архивланған.
- О синтезе элемента на сайте ОИЯИ 2018 йыл 25 декабрь архивланған.