Байбурин Ғабдулла Ғиндулла улы

Ғабдулла Байбурин (1 март 1925 йыл — 19 апрель 1994 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан башҡорт яҙыусыһы, тәржемәсе. 1963 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1985). I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1985) кавалеры.

Ғабдулла Байбурин
Исеме:

Байбурин Ғабдулла Ғиндулла улы

Тыуған көнө:

1 март 1925({{padleft:1925|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:1|2|0}})

Тыуған урыны:

Башҡорт АССР-ы Өфө кантоны[1] Сафар ауылы

Вафат булған көнө:

19 апрель 1994({{padleft:1994|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:19|2|0}}) (69 йәш)

Вафат булған урыны:

Өфө ҡалаһы

Гражданлығы:

СССРРәсәй флагы

Жанр:

Проза, публицистика, драматургия

Әҫәрҙәре яҙылған тел:

Башҡорт

Дебют:

«Яҙғы күкрәү» (1959)

Наградалары:
1-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены — 1985 «Батырлыҡ өсөн» миҙалы — 1945
«Венаны алған өсөн» миҙалы
«Венаны алған өсөн» миҙалы
РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре
РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре

Биографияһы үҙгәртергә

Ғабдулла Ғиндулла улы Байбурин 1925 йылдың 1 мартында Башҡорт АССР-ының Шишмә районы Сафар ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. 1942 йылда урта мәктәпте тамамлай.

  • 1943—1918 йылдарҙа Ҡыҙыл Армияһы сафында Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнаша, Венгрияны немец фашистарынан азат иткән саҡта яралана. I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (06.04.1985)[2], «Батырлыҡ өсөн» (16.05.1945)[3], «Венаны алған өсөн» һәм башҡа күп кенә миҙалдар менән наградлана.
  • 1948—1952 йылдарҙа К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институтында укый.
  • 1952—1954 йылдарҙа Октябрьский ҡалаһында урта мәктәптә уҡыта.
  • 1954 йылда «Пионер» журналы редакцияһына бүлек мөдире итеп эшкә саҡырыла.
  • 1958—1975 йылдарҙа Башҡортостан «Китап» нәшриәтендә мөхәррир, художестволы әҙәбиәт бүлеге мөдире, баш мөхәррир урынбаҫары булып эшләй, һуңғы йылдарҙа «Ағиҙел» журналында проза бүлеге мөхәррире вазифаһын атҡара.
  • 1967—1969 йылдарҙа Мәскәүҙә Юғары әҙәби курстарҙа уҡый.

Әҙәби ижады үҙгәртергә

Ғабдулла Байбурин урта мәктәптә уҡыған сағында уҡ әҙәбиәт менән ныҡ ҡыҙыҡһына. Хәҙерге көнгә уның 30-ға яҡын китабы нәшер ителгән. Айырым хикәйәләре монгол, украин, азербайжан, ҡаҙаҡ, ҡырғыҙ, татар, сыуаш, марый, саха телдәрендә баҫылды. «Иртәгә бабай» исемле әкиәт-поэмэһы буйынса Мәскәүҙә диафильм сығарыла. Әҙәбиәт һәм матбуғат өлкәһендәге хеҙмәттәре өсөн «РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре» исеме бирелә. 1973 йылда ул Будапештта тәржемәселәрҙең халыҡ-ара конференцияһында ҡатнаша.

Китаптары үҙгәртергә

  • Яҙғы күкрәү. Поэма һәм шиғырҙар. Өфө, 1959, 128 бит.
  • Ландыш сәскәһе. Хикәйәләр. Өфө, 1968, 168 бит.
  • Бер имән бар…Драма. Өфө, 1973, 64 бит.
  • Зәңгәр юлдар. Комедия, Өфө, 1979, 55 бит («Биш пьеса» исемле йыйынтыҡта)
  • Ҡояш һәм кеше. Повесть, хикәйәләр, иҫтәлектәр. Өфө, 1985, 424 бит.
  • Киске моңдар. Шиғырҙар. Өфө, 1988, 64 бит.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре үҙгәртергә

  • I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1985)
  • «Батырлыҡ өсөн» миҙалы (1945)
  • РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1985)
  • Башҡорт АССР-ы Юғары Советының Почёт грамотаһы

Хәтер үҙгәртергә

  • Яҙыусының исеме тыуған ауылындағы урамға бирелгән[4]
  • Урындағы мәктәп бинаһына таҡтаташ ҡуйылған[4].

Иҫкәрмәләр үҙгәртергә

  1. Хәҙер Башҡортостан Республикаһы Шишмә районы
  2. Бүләкләнеүсенең учёт карточкаһынан мәғлүмәт «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
  3. Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
  4. 4,0 4,1 Башҡорт энциклопедияһы — БАЙБУРИН Ғабдулла Ғиндулла улы (Тикшерелеү көнө: 25 февраль 2021)

Сығанаҡтар үҙгәртергә

  • Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
  • Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ. Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.
  • Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник / Оформление А. Королевского. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1977. — 416 стр. (рус.)

Һылтанмалар үҙгәртергә