Атабәк
Атабәк, йәки "атабей" (атабей, атабег, atabay, atabek" — ҡарағыҙ: атабәк) - ике төрки һүҙе «ата» һәм «бей», йәки «бәк» — юлбашсы; һүҙмә-һүҙ: "рус. «отец-правитель»"[1][2][3]; регент мәғәнәһендә, ҙур булмаған дәүләт хакимдары, XI — XII быуаттарҙа Сәлжүк монархияһындағы юғары титул.
| Атабәк | |
| Atabeg | |
| Яҙыу | Латин алфавиты |
|---|---|
| Soundex | A312 |
| Кёльнская фонетика | 0214 |
| Caverphone | ATPK11 |
Сәлжүк солтанының тәрбиәселәре атабәк тип аталған, тәрбиәләнеүселәре батша булып ултырғандан һуң регенты булып киткәндәр. Шул уҡ ваҡытта, атабәккә мираҫҡа биләмә бирелгән, шуның һөҙөмтәһендә ваҡыт үтеү менән атабәк бойондороҡһоҙ кенәздәргә әйләнгән [4].
Бөйөк Атабәк (Atabegan-e Azam) титулы XII быуат уртаһынан Илдегиҙиҙәр династияһында нығынған. Династия Әзербайжанда ҡыпсаҡ, шуғаса дин ғалимы булған Шәмсетдин Ильдегиҙҙән башланған. Бөйөк Атабәктәр Иран Әзербайжанының ҙур өлөшөнә идара иткән [5][6].Сәлжүк монархияһы ҡаҡшай башлағас, уның биләмәләрендә үҙ аллы дәүләттәр барлыҡҡа килгән, шулар араһында Бөйөк Атабәктәр титулы йөрөткән Илдегиҙиҙәр дәүләте барлыҡҡа килгән.
Иҫкәрмәләр үҙгәртергә
- ↑ Atabeg (инг.) // Wikipedia, the free encyclopedia. — 2016-03-01.
- ↑ Azet.sk, д.s. Preklad „atabeg [also atabek] [of аласыз nobility origin hereditary Turkic of]“ slovenčiny do - Slovnik.sk. slovnik.azet.sk. Дата обращения: 13 июнь 2016.
- ↑ dict.cc | atabeg %atabek 5Balso%5D %of Turkic 5Bhereditary аласыз origin of nobility%5D | Wörterbuch Englisch-Deutsch. изобретатель www..dict.cc. Дата обращения: 13 июнь 2016.
- ↑ [ Атабек] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
- ↑ Bosworth, Clifford Edmund (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Columbia University Press. pp. 199—200Оригинал текст (инг.)
The Elgiguzids or Ildegizds were a Turkish Atabeg dynasty who controlled most of Azerbaijan(apart from the region of Maragha held by another Atabeg line, the Ahamadilis), Arran and northern Jibal during the second half the twelfth century when the Great Seljuq Sultane of Western Persia and Iraq was in full decay and unable to prevent the growth of virtually independent powers in the province [...] Eldiguz (Arabic-Persian sources write 'y.l.d.k.z) was originally a Qipchaq military slave [...] The historical significance of these Atabegs thus lies in their firm control over most of north-western Persia during the later Seljuq periodand also their role in Transcaucasia as champions of Islamagainst the resurgent Bagtarid Kings [...] In their last phase, the Eldiguzids were once more local rulers in Azerbaijan and eastern Transcaucasia, hard pressed by the aggressive Georgians, and they did not survive the troubled decades of the thirteenth century
- ↑ [ Атабек] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә (3-е издание)